عادت به رفتارهایی اطلاق می شود که چون بارها و بارها تکرار شده اند، ملکه ذهن هستند و برای انجام آنها نیازی به فکر کردن و آگاهی خاصی نیست.
روزهای اول رانندگی که هنوز بارها و بارها تکرار نشده اند، باید آگاهانه و با دقت کامل به رانندگی پرداخت ولی پس از مدتی، دیگر رانندگی به کار ساده ای تبدیل می شود و به راحتی انجام می گیرد.
به همین روال، بسیاری از کارهای اجتماعی مانند همکاری، گپ و گفتگو، حمایت، مهرورزی و غیره نیز می توانند به دلیل تکرار و تکرار به عادت تبدیل شده باشند.
عادت ها نیز مانند سایر امور جمعی به دو دسته مثبت و منفی تقسیم می شوند.
عادت به ورزش در مقابل عادت به سیگار
عادت به کتابخوانی در مقابل عادت به دیدن هر سریال تلویزیونی
یک تفاوت اصلی عادت های مثبت از منفی آن است که:
عادت های مثبت انرژی ساز و انرژی بخش هستند، در حالی که عادت های منفی انرژی بَر هستند.
از اینرو، شیوه های آموزشی و تربیت سعی در پرورش عادت های مثبت دارند تا حداقل انرژی لازم برای انجام کارها وجود داشته باشد (حداقل قابل انتظار).
اما، یکی از عادت های جمعی فراگیر و بسیار ریشه ای که جهانی است؛ عادت جمعی به توجه و تمرکز بر رنج و غم، ناراحتی و مصیبت، درد و مشکل است.
هر خبر ناگوار چنان مخاطبان را پای رسانه میخکوب می کند که یکی از ترفندهای رایج خبرسازی همین است که حوادث دردناک به تصویر آیند و رنج آور باشند.
این در حالی است که واقعیت مانند سکه حداقل دارای دو روی است یک روی زیبا و دلنشین، و روی غم و سختی.
اما، چنان تمرکز بر آلام و مصایب فراگیر است که بارها این جمله را شنیده اید که:
تا وقتی مریض نشدم، حواسم به سلامتی نبود.
این جمله در حالی بیان می شود که بلافاصله پس از رفع بیماری، سلامتی نیز به فراموشی رفته است.
تمرکز بر ناملایمات و محور قرار دادن آنها به عنوان یک عادت جمعی باعث شده است که یک تفاوت فرد چهل ساله از سی ساله این باشد که:
فرد چهل ساله خسته تر از فرد سی ساله است. چرا که میزان بیشتر رنج و درد را شنیده و دیده است و انرژی بیشتری از دست داده است.
همه گیری این عادت را به سادگی می توانید در مورد زیر به عیان حس کنید:
وقتی به سفر شگفت انگیری رفته اید و زمان برگشت تصادف کوچکی نیز رُخ داده است.
وقتی دیگران جویای سفر می شوند.
با بیان یک کلمه «خوب» تمام سفر شگفت انگیز را تمام می کنید و سپس جزء به جزء تصادف شرح داده می شود.
نکته اینجاست که طرف مقابل هم با دقت تمام حادثه تصادف را گوش می کند. همدلی می کند و چه بسا خاطرات تصادف خود را نیز ذکر نماید.
چه شد؟
تمام لذت های سفر شگفت انگیز مانند سلامتی به فراموشی رفت.
این گونه عادت های جمعی چه پیامدی دارند؟
به دلیل نگرانی ها و استرس هایی که از سختی و رنج عاید افراد می کنند موجب از دست رفتن انرژی می شوند. این حداقل پیامد آنهاست!
این عادت جمعی بر کارهای جامعه شناسان نیز سیطره دارد و ریشه های عمیق آن را در نظریه پردازی و تحقیقات می توان مشاهده کرد.
چنان ذره ذره نابرابری، استثمار، استعمار، شکاف طبقاتی و غیره مورد موشکافی قرار گرفته است که کسانی که جامعه شناسی می خوانند را به حیرت وامی دارد.
جزء جزء ناملایمات، آسیب ها، مشکلات اجتماعی انداز و ورانداز شده اند و بسیاری نظریه در مورد آنها وجود دارد.
اما، بیش از یک قرن از جامعه شناسی می گذرد و هنوز در مورد جامعه شناسی ثروت، توانگری، رفاه، زیبایی و غیره نمی توان مطلب درخوری یافت.
چرا؟
تنها یک دلیل اصلی این است که: جامعه شناسان نیز پیرو این عادت جمعی به مشاهده زندگی جمعی و غور و بررسی آن پرداخته اند.
و چنان به این عادت جمعی پای بند بوده اند و هستند که بسیاری از جامعه شناسان «مسئولیت اجتماعی» را نیز واگویی همین رنج ها و دردها قلمداد کرده اند و می کنند.
یک مثال ساده؛ اشتباه بودن این نگاه به مسئولیت اجتماعی را آشکار می کند:
اگر نگران بی خانمان ها هستیم، با تجزیه و تحلیل پیامدها و آثار آن و غیره راه به جایی نمی بریم، باید به شیوه های خانمان سازی رو آوریم تا بتوانیم به درد پایان دهیم.
اگر فقر و ناداری روزگار را تلخ و بی رحم کرده است با موشکافی آن چیزی حل نمی شود، مگر به ساخت و پرداخت سیستم های ثروت آفرینی بپردازیم و به همین ترتیب.
و اینک تمرین جامعه شناسی شماره ششم:1 . . .
این مقاله محدود برای اعضای ویژه می باشد
با تهیه اشتراک به این مطلب دسترسی خواهید داشت
