زندگی از دیدگاه ها و چشم اندازهای گوناگون دارای معانی و تعابیر مختلفی است که هر یک به جای خود قابل تامل و توجه می باشد. گستردگی و وسعت زندگی چنان بزرگ و نامحدود است که به تعداد انسان ها برای زندگی توضیح و توصیفی می توان یافت.
در این تنوع و تکثر چند ویژگی مشترک را می توان برشماری کرد که عبارتند از:
زندگی یک فرصت است
زندگی با فعالیت و تلاش توام است
زندگی هدف و مقصد دارد
فرصت؛ موقعیتی است که منفعت، فایده، سود و بهره ای را شامل می شود که افراد با استفاده از آن می توانند خواسته یا نیازی را تامین، بهبود یا سامان دهند.
فعالیت و تلاش؛ اعمال و رفتارهایی است که از فرد سر می زند تا کاری به انجام برسد.
هدف و مقصد؛ خواسته است اما خواسته ای چنان ارزشمند که موجب تلاش و فعالیت برای همه عمر می شود.
بر مبنای این خصایص، جامعه شناسی نیز حداقل باید سه دستاورد را به همراه داشته باشد. دستاوردی برای فرصت، دستاورد و حاصلی برای فعالیت و بالاخره پیامدی را برای هدف و مقصد زندگی که تجمیع آنها می تواند ماحصلی از دستاورد جامعه شناسی برای زندگی به شمار آید.
جامعه شناسی در یک دسته بندی کلی به مطالعه جوامع می پردازد و آنها را به تناسب رشد و پیشرفت به دو دسته جوامع در حال توسعه و توسعه یافته تقسیم می نماید.
جوامع توسعه یافته شاخص های بالاتری را از نظر کیفیت زندگی در عرصه نهادهای اولیه (خانواده، آموزش، دین، سیاست، اقتصاد)، و نهادهای ثانویه (تفریحات، حقوق شهروندی، تشکلات اجتماعی و حرفه ای، حوزه هنر و ورزش …)، دارا هستند و افراد از خدمات مناسب تری برخوردار می باشند. جوامع در حال توسعه دچار کم و کسری در سامان دهی به نیازهای اولیه و ثانویه هستند و به حسب کشورها میزان کمبودها تفاوت می نماید.
مبرهن است، جوامع توسعه یافته از نظر فرصت ها، سطح تلاش و فعالیت، هدف و مقصد نیز با کشورهای در حال توسعه متفاوت می باشند و در نتیجه نوع زندگی نیز در این جوامع تفاوت می پذیرد.
اما، آنچه که در فرایند مقایسه ها می توان دستاورد جامعه شناسی دانست، به قرار زیر می باشد:
– هر موقعیت اجتماعی (جامعه سنتی، مدرن …)، شامل هر سه شاخص فرصت، تلاش و هدف می شود. جامعه سنتی یا در حال توسعه به همان میزان جامعه توسعه یافته دارای فرصت است و شرایط تلاش و فعالیت برای دستیابی به هدف را داراست.
این دستاورد جامعه شناسی برای زندگی چنان حیرت انگیز و شگفت آور است که برخی اعتبار تحقیقات را زیر سوال برده اند.
ولی، واقعیت است.
فرصت در هر مکان اجتماعی وجود دارد.
تلاش و فعالیت می تواند در هر فضای اجتماعی انجام گیرد.
هدف نیز به تناسب موقعیت های اجتماعی هستند.
جامعه شناسی نشان داده است که موقعیت های اجتماعی متفاوت هستند، ولی تفاوت موقعیت فقط و فقط موجب تفاوت ماهیت و نوعیت فرصت ها، فعالیت و هدف می شوند. فرصت ها، شدت فعالیت ها و ضرورت هدف تفاوت نمی پذیرد.
چنان که در خانواده هنرمند فرصت ها با خانواده ای اهل ورزش متفاوت است و فعالیت و هدف تفاوت خواهد داشت.
بنابراین، زندگی در هر مکان و فضای اجتماعی جریان دارد.
مشروط به آن که افراد و گروه ها درصدد کسب فرصت ها برآیند.
مشروط به آن که فعالیت و تلاش پیشه کنند.
مشروط به آن که هدف و مقصد را تعیین کرده باشند.
توجه داشته باشیم که شکل گیری زندگی از ترکیب حداقل این سه شاخص فراهم می شود و یکی، بدون دیگری معضل و مشکل می آفریند که از جمله تفاوت های دیگر بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه می باشد.
