مطالعه گروه و روابط بین اعضای گروه در سامان بخشی به کارکردها و چگونگی اجرای نقش ها از موضوعات مورد مطالعه جامعه شناسی می باشد.
افراد چگونه در گروه ها «اجتماعی» می شوند و بر طبق هنجارهای گروهی عمل می کنند نیز از دغدغه های جامعه شناسی است.
چنان که افراد بهنجار و نابهنجار را کسانی تشکیل می دهند که در یک امر واحد یعنی قواعد و اصول گروه دو واکنش متفاوت (پذیرش یا مخالفت)، دارند.
گروه ها در اشکال گوناگون خانواده، دوستان، گروه قومی، جنسی، شغلی … بخش های مختلف جامعه را شکل می دهند و از اینرو، در جامعه شناسی مورد مطالعه و تحقیق قرار دارند.
در این راستا، شیوه های جذب و دفع افراد نسبت به یکدیگر در گروه از حساسیت و دقت بالاتری برخوردار است.
میزان جذب و پیوستگی افراد به انسجام گروه انجامیده و ناسازگاری را به حداقل می رساند و بالعکس ناهمخوانی و ناهمگرایی میان افراد موجب تعارض و ستیزه های اجتماعی می گردد.
بنابراین، گروه ها سعی دارند با شیوه ها و تدابیر گوناگون میزان سازگاری و جذب افراد را افزایش دهند و همینطور از میزان ناسازگاری ها بکاهند. «تایید شدن»، یکی از تمهیدات شناخته شده و موثر برای جذب افراد و ایجاد پیوند میان آنها است.
وقتی فرد از طرف هم گروهی های خود مورد تایید قرار می گیرد، خواسته و ناخواسته نسبت به آنان احساس بهتر و مناسب تری خواهد یافت و درصدد حفظ و جبران آن برمی آید که به قبول بیشتر هنجارها و سازگاری بالاتر با اصول و قواعد گروهی می انجامد.
مثال: وقتی شاگردی برای رفتار خوب در کلاس مورد تایید قرار می گیرد، سعی خواهد کرد که این تایید شدن ادامه یابد و در نتیجه تلاش می کند که رفتارهای خوب را بیشتر و بیشتر بروز دهد. یا کارمندی که از طرف رئیس خود تایید می شود، سعی خواهد داشت بیشتر و بیشتر رفتارهای مورد تایید را تکرار نماید.
در حقیقت، تایید نوعی پاداش است که هر انسانی ذاتاً به دریافت پاداش و دوری از مجازات گرایش دارد.
تایید شدن چون سرعت و شتاب بهنجارسازی را افزایش می دهد، در اکثر مواقع مورد استفاده قرار می گیرد تا بدون دردسر و مشکلات ناهمسازی، همنوایی و سازگاری بین اعضای گروه را فراهم آورد.
اما، استفاده بی رویه و بیش از حد از «تایید شدن»، موجب پرورش و تربیت افراد بله قربان گو می شود که هیچ اختیار و فکری از خود ندارند و تنها سعی می کنند کاری را انجام دهند که تایید دیگران را به همراه آورد.
مثال: کودکی که تنها کارهایی را که مادر و پدرش دوست دارند، انجام می دهد، در واقع درصدد جلب تایید آنهاست. این کودک هیچ کاری را طبق ذوق، سلیقه و تمایل خویش انجام نمی دهد، چون می ترسد از تایید والدین خویش محروم شود.
استفاده بی رویه تایید یا صرفاً اتکای به تایید برای سازگاری و جذب افراد منجر به پیامدهای تلخ می شود چون از بین بردن خلاقیت، نابودی تفاوت های رفتاری و فکری، از دست رفتن اختیار و انتخاب فردی و هر آنچه وجه تمایز هر فرد از افراد دیگر را تشکیل می دهد.
این در حالی است که گروه ها به همان میزان که به افراد هنجارمند و سازگار احتیاج دارند به افراد خلاق، متفاوت، نوآور و به تعبیری ناهمگون نیاز دارند که موجب تغییر گروه و پیشبرد آن به سوی به زیستی و رشد مطلوب است.
بر این اساس، در کشورهای توسعه یافته بیشتر از محور قرار دادن «تایید»، «بهترین بودن» هر فرد را مورد توجه قرار داده و بهترین بودن را ملاک سازگاری و همنوایی به شمار می آورند.
بهترین بودن یعنی هر فرد به تناسب توانایی ها و ظرفیت های وجودی خویش کارها و اعمالی را به عهده می گیرد که می تواند تفاوت بارزی با عملکردهای معمول و متداول داشته باشد.
همین امر باعث شده است که کشورهای توسعه یافته بتوانند افراد متخصص با قابلیت های متفاوت، فرهنگ و منش مختلف را برای گروه های کاری خویش جذب نمایند و مهاجران نیز توانسته اند بهترین عملکرد خویش را داشته باشند، بدون بله قربان گویی هایی که نیازمند تایید باشد.
کلام پایانی:
گروه های اجتماعی به همگرایی میان اعضا برای پیوستگی و انجام امور احتیاج دارند. تایید شدن یکی از شیوه های رایج است که برای جذب افراد و سازگار نمودن بیشتر آنان به کار می آید.
ولی امروزه، با توجه به نیاز بیشتر به خلاقیت، نوآوری و پذیرش تفاوت ها برای کارآیی بالاتر، تایید شدن از دور خارج است و صرفاً در مراحل اولیه تشکیل گروه قابل استفاده است.
بهترین خود بودن، ملاک قابل قبولی است که در همه گروه های (اولیه – ثانویه)، می تواند علاوه بر فرصت دادن به رشد و پرورش ظرفیت ها و توانایی های فردی، به پیوند و جذب افراد منتهی گردد.
لذا، کشورهای توسعه یافته برای برخورداری از بهره وری بالاتر در گروه های شغلی به جای پرورش کارمندان مورد تایید کارفرما، درصدد پرورش نیروهایی هستند که سعی دارند بهترین خود باشند، تا بالاترین بهره وری را با خلاقیت و پتانسیل های خویش برای گروه بسازند و در عین حال موجب پیوستگی و سازگاری با دیگران شوند.
چرا که یکی از ویژگی های بارز بهترین بودن، داشتن بهترین رابطه با دیگران است.
بهترین بودن با بهترین طرز برخورد ممکن می شود.
