انواع تعمیم ها در علوم اجتماعی به بیان گینسبرگ

گینسبرگ (Ginsberg) در علوم اجتماعی شش نوع تعمیم می یابد:

1– همبستگی های تجربی بین پدیده های اجتماعی مشخص، مانند همبستگی بین زندگی شهری و میزان طلاق.

2– تعمیم های گویای شرایطی که در آن نهادها یا سایر شکل بندی های اجتماعی پدید می آیند. مانند برآوردهای گوناگون ریشه های سرمایه داری

3– تعمیم هایی حاکی از این که تغییرات حاصله در نهادهای معین به طور منظم با تغییرات حاصله در نهادهای دیگر مربوطند. مانند ارتباط بین تغییرات ساخت طبقاتی و تغییرات اجتماعی در نظریه مارکس.

4– تعمیم هایی که از تکرارهای ادواری یا توالی سلسله مراحل حکایت می کنند. مانند کوشش های بوخر، شمولر و دیگران برای تشخیص مراحل توسعه اقتصادی.

5– تعمیم هایی که روندهای اصلی تکامل بشریت را، در مجموع توصیف می کند. مانند قانون مراحل سه گانه کنت، نظریه مارکسیستی توسعه از جامعه بدوی به جامعه کمونیستی و نظریه هابهاوس در مورد توسعه اجتماعی.

6– قوانینی که نتایج ناشی از فرضیات مربوط به رفتار انسانی را بیان می کنند. مانند بعضی از قوانین در نظریه های اقتصادی.

گینسبرگ بیان می کند که این انواع تعمیم از لحاظ دامنه و سطح، و همچنین از لحاظ حد اعتباری که می توان بر آنها قائل شد، متفاوتند.

تعمیم های نوع اول، تعمیم هایی تجربی هستند که می توان بسیاری از آنها را جاافتاده دانست، اما این تعمیم ها در نظام کلی تری از قوانین ادغام نشده اند، به نحوی که قسمتی از یک نظریه علمی را تشکیل بدهند.

تعمیم های نوع دوم و سوم را می توان تنظیم قوانینی عام درباره روندها دانست.

از سوی دیگر، تعمیم های نوع چهار و پنجم در واقع تعمیم های نظری نیستند، بلکه ترکیب هایی هستند از گزاره ها (Statements) و تعابیر توصیفی – تاریخی.

مثلاً قانون مراحل سه گانه کنت و نظریه توسعه اجتماعی رشد تکنولوژی و نیروهای تولیدی را، و نیز همه اینها تغییرات اجتماعی را به اعتبار پدیده هایی تعبیر می کنند که مورد تاکید قرار می دهند.

و بالاخره به نظر می رسد که تعمیم های نوع ششم فقط در نظریه های اقتصادی یافت می شود.

در جامعه شناسی همین فرضیات درباره رفتار انسانی است که مورد تجسس قرار می گیرند.

گینسبرگ معتقد است جامعه شناسان به این امر که براساس همبستگی های تجربی تعمیم های وسیع تری بسازند، علاقه نسبتاً کمتری نشان داده اند.

با این وجود، همچنان که بعضی مثال ها نشان خواهد داد، انجام این امر محال به نظر نمی رسد.

منبع: باتومور، تی. بی (1370)، جامعه شناسی، ترجمه سیدحسن منصور/ سیدحسن حسینی کلجاهی، تهران: انتشارات امیرکبیر، ص 25-24.