خاستگاه اصطلاح تیپ ایده ال به سقراط معلم حقیقت بر می گردد که در پی کشف صورت حقیقی امور و فهم حقیقت بود.
افلاطون شاگرد سقراط آن را در نظریه «مثل» به عنوان حقیقت ثابت امور صورت بندی کرد.
اما، در جهان مدرن این امانوئل کانت بود که طرحی از «تیپ ایده ال» به عنوان صورت ناب همه چیزها ارایه نمود.
در علوم اجتماعی مدرن نیز، ماکس وبر دانشمند اجتماعی بزرگ، «تیپ ایده ال» را به عنوان یک ابزار روشی و نظری جهت شناخت «شکل اصلی پدیده های انسانی اجتماعی» مطرح و روشمند نمود.
بنابراین وقتی از «تیپ ایده ال نبوت و امامت» نیز سخن به میان می آید این معانی سقراطی – افلاطونی – کانتی- وبری» مدنظرند.
اما چنان چه «نبوت و امامت» به شیوه دیگری جز «تیپ ایده ال» فهم شود (مانند آن چه که در تاریخ نگاری سنتی و کلاسیک اسلام/ کلام اسلامی/ فقه سیاسی از نبوت و امامت فهم و روایت شده است)، آن گاه ما با برداشت دیگری از نبوت و امامت مواجهیم که متفاوت و حتی متضاد با «تیپ ایده ال نبوت و امامت» است.
اما، توصیفی از «تیپ ایده ال نبوت و امامت»
🔰 نبوت و امامت، «صفت» اند، نه سمت و پست
🔰 نبوت و امامت، «رسالت» اند، نه سیاست و حاکمیت
🔰 رسالت نبوت و امامت، از جنس اراده معطوف به «حقیقت و معنویت و اخلاقیت» است، نه اراده معطوف به “قدرت و سلطه و زور و اقتدار”
🔰 نبوت و امامت، «رسم» اند، نه اسم
🔰 نبوت و امامت، ماهیتاً «حقیقی» اند، نه اعتباری و مجازی
🔰 نبوت و امامت از حیث عقیدتی و معرفتی و اخلاقی «الگوی مرجع» و« گروه مرجع» برای پیروان آیینی و معتقدان معنویت گرا و کنش ورزان دین ورز هستند، نه فرمانده و حاکم و امیر و سلطان مردم
ًسلام ،احتراما
در جامعه ایران از گذشته تا به امروز که در حال ادغام در فرایند جهانی شدن است همواره ارزش های دینی نقش مهمی را ایفا کرده است، در ابتداً خوب است به دو نکته توجه شود؛ اول مفهوم تیپ ایده ال تعریف شود، اگر تیپ ایده ال به عنوان یک شاخص تعریف کنیم که بقیه موارد قرار است با آن سنجیده شود و هدف نهایی و غایت همه ادیان آن باشد، و تمام دین ورزان قرار است با آن ملاک سنجیده شوند، به این نتیجه می رسیم که این تیپ ایده ال تا چقدر امکان تحقق و رشد در جامعه گذشته، کنونی و آینده دارد؟؟ چقدر عملاً قابل کاربرد است؟ و می شود آن را برای پیشبرد سعادت جامعه به کار برد؟ چقدر جامعه پذیرای آن خواهد بود؟ و نکته دوم اینکه، در اینجا این سوال مطرح می شود که اساساً چه کسانی این شاخص ها را مشخص می کنند؟ و چه ملاک هایی در تعیین و عنوان شاخص ها مطرح شود و … به این نکته می رسیم که آیا آنچه که از رسم و آیین پیشینیان رسیده است، اساساً بیانگر تیپ ایده ال بوده؟ طی زمان این موارد چقدر دستخوش تغییر شده اند و…
قطعاً شیوه و تفکر امامت و نبوت به عنوان گروه مرجع، تاثیری شگرفی داشته است که همچنان از جوامع ابتدایی تا نظریه پردازان مدرن امروزی را به تقلید ، تفکر و صدور نظریه ها وا داشته است، و اساساً ذهن انسان را درگیر کرده که مخالفان و موافقانی داشته … مانند مارکس که دین را افیون توده ها می داند، و آن را مسکن طبقات ضعیف جهت تحمل دردها و رنج ها می داند و آن را ابزاری در اختیار حکومت ها می داند…..