درجه بندی بین المللی حوادث هسته ای و پرتوی

از جنبه کاربردی در بحث مدیریت بحران، آژانس بین المللی انرژی اتمی حوادث مختلف پرتوزا را در 7 سطح مختلف طبقه بندی نموده است که «درجه بندی بین المللی حوادث هسته ای و پرتوی»

یا The international nuclear and radiological event scale (INES) نامیده می شود.

این تقسیم بندی و مثالی از حوادث هسته ای و پرتوی مربوط، به صورت زیر می باشد:

سطح 1– انحراف از وضعیت عادی (Anomaly).

برای نمونه می توان به شکسته شدن مقررات ایمنی در مراکز هسته ای، یا گم شدن یک چشمه ضعیف پرتوزا اشاره نمود. در این سطح، هیچ مشکل قابل توجهی از لحاظ سلامت و پزشکی وجود ندارد.

سطح 2– سانحه (Incident):

مواردی همانند اختلال جدی در نظارت ایمنی ولی بدون اثرات مخرب، پیدا شدن یک چشمه رادیواکتیو دارای حفاظ که از لحاظ ایمنی مشکل ساز نبوده است و بسته بندی ناقص چشمه های ایمنی از مواردی هستند که در این سطح قرار می گیرند. در این شرایط کارکنان ممکن است دوزی بالاتر از حد مجاز سالانه دریافت کنند.

سطح 3– سانحه جدی (Serious Incident):

اختلالات نزدیک به حادثه (Accident) در نیروگاه های هسته ای، دزدیده شدن یک چشمه رادیواکتیو با اکتیویته بالا و سر و کار داشتن با چشمه های رادیواکتیو بدون تجهیزات و ایمنی کافی در این سطح قرار می گیرند.

پرتوگیری افراد ممکن است در حدی باشد که «اثرات قطعی» ظاهر شوند. حادثه گیلان در 1996 در این سطح قرار می گیرد.

سطح 4– حادثه با اثرات محلی:

رها شدن مواد رادیواکتیو در حد قابل توجه به طوری که نیازمند مداخله (به جز کنترل غذایی) باشد، کشته شدن حداقل یک نفر در اثر پرتوگیری و ذوب شدن سوخت نیروگاه هسته ای از مواردی هستند که در این سطح قرار می گیرند.

مراحل اولیه آسیب نیروگاه فوکوشیما در سونامی سال 2011 ژاپن در این سطح قرار گرفت.

سطح 5– حادثه با اثرات گسترده:

صدمه شدید به قلب راکتور هسته ای، انتشار حجم زیادی از مواد رادیواکتیو که منجر به پرتوگیری جدی مردم شود و کشته شدن چند نفر در اثر پرتوگیری نمونه هایی از سطح 5 بحران هسته ای هستند. حادثه گویانیای برزیل (1987) در این سطح قرار گرفت.

سطح 6– حادثه جدی:

رها شدن قابل توجه مواد رادیواکتیو به صورتی که نیازمند اعمال کلیه مداخلات برنامه ریزی شده (از جمله کنترل غذایی) می با شد. آسیب نیروگاه فوکو شیما در سونامی سال 2011 ژاپن در مراحل بعدی در این سطح قرار گرفت.

سطح 7– حادثه عمده:

رها شدن حجم عظیمی از مواد رادیواکتیو همراه با اثرات وسیع از لحاظ سلامت و محیط زیست که نیازمند اعمال کلیه مداخلات در سطح گسترده است. حادثه چرنوبیل 1986 در این سطح قرار گرفت که بالاترین سطح بحران هسته ای ناشی از حادثه محسوب می شود.

برگرفته از:

International Atomic Energy Agency, The international nuclear and radiological event scale, viewed 5 May 2011, http://www.iaea.org/Publications/Factsheets/English/ines.pdf