نئولیبرالیسم نوعی جهان بینی است که تمام نهادهای اجتماعی را در بر می گیرد.
شوربختانه مسئله از اینجا آغاز می شود که برخی کارشناسان و جامعه شناسان نئولیبرالیسم را فقط در اقتصاد و خاص کشورهای پیشرفته می دانند.
سیاست های نئولیبرالی در کشورهای مختلف، با درجات متفاوت اجرا می شود.
نئولیبرالیسم در ترکیب پیوند با شرایط خاص هر کشور، نتایج ویژه ای را آفریده که عیناً مشابه شرایط دیگر کشورها نیست.
به عبارت دیگر، سیاست های نئولیبرالی در ایالات محتده آمریکا، انگلستان، سوئد، موزامبیک، کامبوج، چین، ایران، شیلی، ….. اجرا شده است اما؛
شرایط اقتصادی
حجم و ترکیب سرمایه ها
نیروهای اجتماعی
جایگاه دولت
نحوه توزیع قدرت و طبقات
چه در آغاز اجرای سیاست های نئولیبرالی و چه در تدوام آنها ضرورتاً در این کشورها شباهتی به هم نداشته اند.
برخی از جامعه شناسان ایرانی معتقدند که ایران هنوز در دوره گذار به سیاست لیبرالی است، پس چگونه سیاست نئولیبرالی در آن اجرا می شود؟
در پاسخ به این سوال اجرای سیاست های نئولیبرالی منوط به وجود ساختارها و قوانین لیبرالی مانند:
حق تثبیت شده مالیکت
حکومت قانون
استقلال قوا
نظارت مطبوعات
شکل گیری جامعه مدنی و نظایر آن نبوده است
نئولیبرالیسم نه تنها مرحله تکامل یافته لیبرالیسم نیست، بلکه اساساً ربطی به آن ندارد و بسیاری از دستاوردهای لیبرالیسم را نابود می کند.
نئولیبرالیسم جهان بینی است که تمامی ابعاد زندگی بشر را در بر می گیرد و تقلیل آن به مسائل اقتصادی خطاست.
همان گونه که گری بکر جامعه شناس و اقتصاد دان عضو مکتب شیکاگو، اصل بنیادین نئولیبرالیسم را جستجو بی پایان سود می داند. جستجو سود از رابطه مادر و فرزند تا معلم و دانش آموز.
برخی از خصیصه های سیاست های نئولیبرالی به شرح ذیل می شود.
✅ جذب نیرو کار با قراردادهای موقت (استثمار افراد)
✅ خصوصی سازی تحت عنوان کاهش نقش دولت
✅ مقرارت زدایی در عرصه های مختلف زندگی اقتصادی
✅ مسئولیت ناپذیری دولت در خدمات اجتماعی (آموزش، بهداشت، تامین اجتماعی)
✅ ممانعت از تشکل یابی جامعه
✅ بازاری شدن فرهنگ و هنر
✅ نگاه ابزاری اعضای خانواده نسبت به هم و بحران معنا در زندگی
