علمی تحلیلی

آیا رنگ تشیع سیاه است؟

اینهمه رنگ سیاه در محرم از کجا آمده است؟ آیا رنگ سیاه رنگ شیعه است؟

در قرآن ۷ بار از رنگ سیاه نام برده شده و همه ۷ بار در کراهت آن سخن رفته است.

از نظر روانشناسی رنگ ها، مشکی حزن و اندوه و افسردگی ایجاد می کند و می تواند باعث حالت تهوع گردد.

به همین خاطر است که در هواپیما از رنگ سیاه هیچ استفاده ای نمی شود.

رنگ سیاه، نماد ظلمت است، شادی و انبساط خاطر را از بین می برد و زمینه خودکشی در افرادی که در بحران اند را افزایش می دهد.

این رنگ آثار روانی مخربی دارد.

در یک پژوهش نشان داده شده که هنگامی که یک پل که رنگش سیاه بود و خودکشی های بسیار بر روی آن انجام می گرفت را به رنگ سبز تغییر دادند، آمار خودکشی بر روی آن به میزان قابل توجهی کاهش یافت.

احادیث بسیاری در پرهیز از رنگ سیاه آمده است ازجمله:

امام علی (ع) فرموده: لباس سیاه نپوشید که لباس فرعون است (بحارالانوار، ج۸۳: ۲۴۸).

امام باقر (ع): ما در منزل لباس زرد و گلگون می پوشیم.

ایشان همچنین گفته اند: هیچ رنگی در لباس هایتان بهتر از سفید نیست (وسائل الشیعه، ج۳: ۹_۳۵۶).

امام صادق (ع) به یکی از اصحابش که حنان نام داشت و نعلین سیاه می پوشید گفت: چرا نعلین سیاه رنگ می پوشی؟

مگر نمی دانی سیاه برای چشم زیان دارد و …غمبار است؟

حنان پرسید: چه رنگ بپوشم؟

امام: زرد رنگ بپوش که هم چشم را روشنی می بخشد، هم اندوه را می زداید و هم به مردانگی قوام می دهد، بویژه آنکه از پوشش های انبیاء نیز هست (اصول کافی:۴۶۵).

ایشان همچنین گفته اند: رنگ سیاه، رنگ لباس دشمنان ماست.

جایی دیگر: سیاه رنگ لباس دوزخیان است (وسائل الشبعه، ج۳: ۲۸۰).

حضرت رسول (ص) قبایی از سندس سبز داشتند و رنگ سبز را بسیار دوست می داشتند.

تمایل خاص ایشان به رنگ سبز سبب شد تا سبز رنگ اسلام شناخته شود.

ایشان استفاده از رنگ سیاه را ناخوش داشتند (اصول کافی، ج۶: ۴۴۹).

در مقاطع مختلف تاریخی مسجل است که مسلمانان صدر و شیعیان بعد، رنگ سفید یا سبز را برای خود برمی گزیده اند تا از دشمنان شان که معمولاً لباس سیاه بر تن داشتند، تفکیک بشوند. به عنوان نمونه در زمان حکومت عباسیان چنین بود.

موافقان سیاهپوشی چنین استدلال می کنند که سیاه پوشیدن برای عزاداری اشکالی ندارد.

پاسخ این است که در اسلام عزاداری تنها ۳ روز جایز است و نه ۱۴ قرن.

چرا ما تصور می‌کنیم که تنها می توان با عزاداری سالگرد واقعه عاشورا را گرامی داشت؟

عزاداری آنهم در این شکل فعلی اش چه نقشی در زنده نگه داشتن پیام عاشورا ایفا می کند؟

عزاداری عاشورایی در زمانه ای دارای کارکرد بود که شیعیان تحت حاکمیت های استبدادی امکان برگزاری مراسمی در تجلیل از امام حسین (ع) را نداشتند و لاجرم از پوشش عزاداری و نماد سیاه استفاده می کردند.

اما اینک در ایران که این محدودیت برای یادکرد واقعه عاشورا وجود ندارد، عزاداری فاقد کارکردهای بایسته در پاسداشت و احیا پیام عاشورا در میان زندگان عزت طلب است.

هم اکنون برای تاکید بر پرهیز از دیکتاتوری یزیدی، عزاداری خالی از ضرورت است.

تغییر مراسم از آیین عزاداری به آیین آگاهی بخشی و انتقال پیام عاشورا به نسل جدید به سیاهپوش کردن فضای عمومی نیاز ندارد.

تزریق اینهمه سیاهی به جان فضای عمومی و طبل کوبی های گوش خراش و آلودگی های صوتی و سوءاستفاده از نام حسین بزرگ برای مقاصد دنیوی مبتذل، انحراف از پیام بیدارکننده و عزت بخش عاشوراست.

نکته دیگر اینکه موافقان سیاهپوشی می گویند: مخالفان سیاهپوشی همان وهابیون سعودی هستند.

در پاسخ باید گفت که اتفاقاً این خود وهابیون هستند که رنگ سیاه را برای خود برگزیده اند.

گروه هایی مثل طالبان و داعش و جبهه النصره که ریشه وهابی دارند، در رنگ سیاه غوطه می خورند و حتا پرچم داعش سیاه است.

نتیجه اینکه:

رنگ سیاه نه رنگ اسلام است و نه رنگ تشیع.

بیشترین رنگ که مورد پسند اسلام و تشیع قرار داشته؛ سفید و سبز و زرد بوده است و این انتخاب نشان دهنده حسن توجه این دین به روانشناسی رنگ‌ها و در نظر گرفتن تاثیر علمی رنگ ها بر خلقیات فرد و جمع است.

سفید رنگ مساوات و سادگی و فروتنی و برابری همه گانی و شفافیت و روشنی و نور و … است، در عین حالی که همه رنگ ها را در خود نهفته دارد و مادر رنگ ها به حساب می آید.

سیاهپوش کردن فضای عمومی بدعتی مخرب در دین است.

دکتر بهروز مرادی

جامعه شناس، استاد دانشگاه

نوشته های مشابه

یک دیدگاه

  1. بسیار عالی، واقعاً مملکت پر از شعایر مذهبی شده آیا واقعا دین مدارتر و اخلاقی تر شده ایم؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا