علمی تحلیلی

تظاهر به خوشبختی در شبکه های اجتماعی

تظاهر به خوشبختی در شبکه های اجتماعی را می توان از اینجا آغاز کرد که انسان موجودی است اجتماعی که در تعامل با گروه های اجتماعی هویت پیدا می کند.

ارتباطات انسانی به یمن شبکه های اجتماعی به شدت فراوان شده است، اما فردگرایی و خود محوری انسان، او را تنهاتر از همیشه کرده است.

ترس از طرد شدن و دیده نشدن چنان هراسناک است که انسان حاضر است برای فرار از این موقعیتِ خود ساخته، به هر اقدامی بزند بخصوص زمانی که ترکیب تنهایی و نافرهیختگی اجتماعی به حد اعلای خود برسد.

در عصری زندگی می کنیم که شبکه های اجتماعی تمامی مناسبات اخلاقی و عرفی انسان ها را تحت تاثیر خود قرار داده است.

شبکه های اجتماعی این امکان را به کاربران می دهد که خودشان را با دیگران به اشتراک بگذارند و بر این اساس با دریافت لایک و یا کامنت های تحسین برانگیز، بر احساس دیده نشدن چیره شوند و تنهایی را کمتر احساس کنند.

فراگیر شدن سلفی در فضای مجازی ما را با این واقعیت تلخ آشنا می کند که بشر بیش از تمام دوران ها تنهایی در جمع را تجربه می کند.

وقتی ما با یکدیگر و در کنار خانواده عکس می گیریم، نشان از حضور دیگران مهمی دارد که ما در کنار آنها هویت پیدا می کنیم.

اما افزایش رو به رشد عکس های سلفی که فرد از خودش در اتاق و یا مسافرت تفریحی می گیرد، صرفاً درجه تنهایی و تمنای دیده شدن در او را نشان می دهد.

این افراد علی رغم اینکه با ظاهری همراه با غرور و القای شایستگی ظاهر می شوند، اما این نمایشگری های غیر متعارف، کدهایی است که نشان از نیاز آنان به توجه و احترام دارد.

در واقع شیوع و انتشار عکس های سلفی در جامعه، نماد تنهایی انسان است که پر از تمنا برای دیده شدن و پسندیده جلوه کردن هست تا خلاء های اجتماعی بودنش را جبران کند.

کاربران به دو شیوه در فضای مجازی خودنمایی می کنند.

1- آنهایی که به اشکال متنوع و مختلف تلاش می کنند خود را آدم خوشبختی جلوه دهند و بر این اساس مشاهده می کنیم که کاربران در شبکه هایی همچون اینستاگرام نمادهای از یک زندگی متقاعد کننده  و موفق از جمله حضور در رستوران های مجلل، طبیعت رنگارنگ، گذران اوقات فراغت در مکان های توده پسند و یا دلدادگی های نمایشی را به گونه ای فخر فروشانه به اشتراک می گذارند و یا با انتشار عکس سلفی با افرادی که زیبا بنظر می رسند و در جامعه موقعیت های ستایش برانگیزی دارند به ارزش های خودشان  می افزایند.

2- گاهی نیز برخلاف این گروه، کاربرانی را مشاهده می کنیم که با ژست های روشنفکرانه و سمبلیک، تنهایی و انزوای خود را به نمایش می گذارند و به دیگران این گونه القاء می کنند که بودنشان را نباید نادیده بگیرند.

با دقت در تعاملات کاربران در فضای اینستاگرامی در می یابیم که این اپلیکیشن عرصه بازنمایی تصاویر خوش گذرانی ها و یا به رُخ کشیدن نداشته های بزرگ و یا چهره مدیریت شده ای است که تنها در تصویر خلاصه می شود.

در اکثر تصاویری که به اشتراک گذاشته می شود کاربران و یا سلبریتی هایی را مشاهده می کنیم که شایستگی، سبک زندگی و یا چهره ظاهری خودشان را با انواع پروتز و سولاریوم به شکل توده پسند تغییر و به نمایش می گذارند تا میل به دیده شدن را با افزایش لایک و کامنت های تحسین برانگیز ارضاء کنند.

از سوی دیگر، عده ای از طبقات فرودستی که در محرومیت فرهنگی و جنسی قرار دارند نیز وجود دارند که در این سناریو به عنوان طرفدار و فالوور ظاهر می شوند که وظیفه آنان جز لایک کردن و تحسین این گونه نمایشگری ها نیست.

شبکه های اجتماعی از جمله اینستاگرام تبلور تئوری «مصرف متظاهرانه» است که تورستین وبلن به خوبی به آن اشاره کرده است که می توان آن را جلوه ای از تظاهر به خوشبختی دانست.

در واقع، ما در عصری زندگی می کنیم که با سه مشخصه «مصرف اغراق شده»، «تن آسایی غلو شده» و «به رُخ کشیدن فزاینده ثروتمندی» تعریف می شود.

این متغیرها که در قالب الگوی رفتار در جامعه متعین شده است، مفاهیمی هستند که عده ای تحت آن می کوشند تا خود را در چشم دیگران برتر و متمایزتر نشان بدهند.

در گذشته مصرف به منظور رفع نیازهای زیستی و مادی بوده و نمایش دارایی، شان و منزلتی را برای افراد به ارمغان نمی آورد.

مصرف متظاهرانه یکی از مکانیسم های رفتاری انسان امروزی است که  با تحلیل محتوا در شبکه های اجتماعی، به خوبی فهم و انتزاع می گردد.

زیرا انسان در عصر کنونی از مرز مصرف برای تامین نیاز عبور کرده و به مرحله ای رسیده است که تمایل دارد سبک زندگی اش را در قالب رشک برانگیزانه ای بازنمایی و با دیگران به اشتراک بگذارد ( که نمودی از تظاهر به خوشبختی است) و همه این رفتارهای اغراق گونه با این هدف مشخص صورت می گیرد که  ثابت کند متعلق به طبقه ی ممتازتری است تا بدین گونه دیگران را به احترامی دروغین وا دارد.

دکتر مصطفی آب روشن

پژوهشگر. دکتری جامعه شناسی. حوزه تحقیقات؛ آسیب های اجتماعی و جرم شناسی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا