حزب دینی می شود یا نمی شود؟
نظام حزبی و احزاب سازوکاری برای تحقق نظامند و مسالمت آمیز اراده مردم در اداره کشورشان است.
از ابتدایی ترین اصول نظام حزبی وجود حداقل دو حزب رقیب است که برنامه های متفاوتی برای اداره و حرکت آینده کشور داشته باشند.
اهداف، راهبرد و برنامه های شفاف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در مانیفست احزاب مکتوب شده و در رقابت های انتخاباتی به زبان ساده و در شعارهای احزاب ارایه می شود تا در صورت پیروزی در جامعه عملیاتی شود.
آنچه در این مبحث مهم است این است که بفهمیم حزب یک مفهوم و ابزار مدرن برای اداره دموکراتیک جامعه است و به هیچ وجه نباید از آن انتظار هویت بخشی به گروه های اجتماعی را داشته باشیم.
به همین دلیل تاسیس هرگونه حزب هویت محور مانند احزاب دینی، قومی، زبانی، محلی، جنسی، سنی و حتی شغلی نقض هدف اصلی است؛ زیرا کارکرد حزب تحقق اراده عمومی و درس گرفتن از تجربیات برای اداره جامعه است؛ نه ایجاد یا تقویت نیازهای هویتی.
البته گروه های مختلف جامعه مانند زنان، مردان، کشاورزان، روستاییان، کارگران و یا پیروان مذهبی خاص می توانند به حزبی تمایل بیشتر و به حزب دیگر، تمایل کمتری داشته باشند؛ اما راه اندازی یک حزب با نام این گروه ها کاملاً اشتباه و مانعی بر راه توسعه سیاسی است.
به همین دلیل نظام سیاسی سومالی که در آن ۶۲ حزب به استناد ۶۲ قبیله کشور در حال فعالیت بودند یا دوره ای که در افعانستان بیش از بیست حزب اسلامی مشغول نبرد با یکدیگر بودند؛ از مصادیق توسعه سیاسی و نظام حزبی محسوب نمی شدند.
راه انداختن احزاب شیعه، زردتشتی، بودایی یا کنفسیوسی به اندازه راه انداختن احزاب آذری، لری، البرزنشین، بازنشستگان و یا جوانان بی معناست.
به همین دلیل است که با وجود گرایش های پرقدرت فمینیستی در غرب، حزب زنانی وجود ندارد.
داستان برخی احزاب با پسوند دینی مانند دمکرات مسیحیان در آلمان هم با چیزی که در ذهن روشنفکران دینی می گذرد، بسیار متفاوت است و حتی چنین احزابی هم مورد قبول اکثریت جوامع اروپایی نیستند.
البته ایرادات حزب دینی فقط به بحث هویت محوری آنان ختم نمی شود.
کافی است فکر کنیم یک حزب دینی که فعالیت در حوزه سیاست آنرا ناگزیر به تغییر بر اساس شرایط جدید می کند، چه بلایی بر سر ایمان و باورهای عمیق قلبی دینداران می آورد.
آیا در جامعه ای که اکثریت آن پیرو یک دین باشند؛ خروجی تاسیس حزب دینی چیزی جز نظام تک حزبی است و در جوامعی هم که دو یا چند دین هم وزن وجود داشته باشد، خروجی جز جنگ هفتاد دو ملت خواهد بود؟
آیا حوزه و هدف دین که به دنبال رستگاری و حقیقت است و از حق و باطل سخن می گوید و برایش نیت مهم تر است؛ با حوزه و هدف سیاست و حزب که به دنبال کسب قدرت و مصلحت است و برایش نتیجه و پیامد مهم است اجازه ترکیب این دو را به ما می دهد؟
