علمی توصیفی

درجات متفاوت اجبار اجتماعی؛ مدل های همنوایی

می دانید که مدل های فرهنگی یک نقش چه خاص و چه عام، همه با قدرت یکسان تحمیل نمی شوند و همه درجه یکسانی از همنوائی را طلب نمی کنند.

این تنوع اجباری که مدل ها به همراه دارند به کمک دو دلیل بیان می شود.

نخست آن که امکان دارد، در هر جامعه ای میزانی از مدل هایی ساخت که از اجباری ترین تا انتخابی ترین آنها تنظیم شده باشد.

بعضی از هنجارها مستلزم همنوایی دقیق و عمومی می باشند.

مثلاً هنجاری که نباید کسی را کشت و یا مجروح کرد که لااقل در جوامع به اصطلاح پیشرفته ما وجود دارد و یا احترام به مالکیت دیگری.

مدل های دیگر رفتارهای موکدی را ایجاب می کند که هر چند جامعه در رابطه با آنها انحرافاتی را تحمل می کند و می پذیرد.

مثلاً در مورد هنجارهایی که مستلزم وفاداری در زناشویی است و روابط جنسی خارج از زندگی زناشویی. در جوامع غربی خیانت همسر دلیل کافی برای طلاق است، اما عمل جنایت کارانه که مستلزم حبس و جریمه باشد، نیست.

در حالی که تا چندی پیش، هم جنس بازی حتی بین بزرگسالان راضی به عمل، جرمی جنائی به شمار می رفت و غالباً به عنوان عملی جنایتکارانه تعریف و مجازات می شد.

به طور کلی، می توان گفت که جوامع مختلف درجه ای از تساهل و بردباری در مورد مدل های مربوط به روابط غیر هم جنس سوای زندگی زناشویی قائل هستند.

در حالی که برای مدل هایی که هم جنس بازی را ممنوع می کنند، این تساهل وجود ندارد.

مدل های دیگر رفتاری اختیاری را عرضه می کنند، اما واضح است که اعضای جامعه مجاز هستند که در برابر این مدل ها تسلیم شوند.

مثلاً در مورد شیوه لباس پوشیدن یا آداب معاشرت (به عنوان مثال، برای یک مرد که جای خود را در مترو به خانمی تعارف می کند).

بدیهی است که بین سه نوع موردی که ارائه کردیم یعنی مدل های اجباری، مدل های مکلّف و مدل های اختیاری درجه قوت و ضعف وجود دارد.

دیگر آن که انتظار می رود که در تمامی جوامع فاصله ای بین مدل ها و رفتارهای واقعی وجود داشته باشد چون مدل ها همه شان به آسانی قابلیت کاربرد ندارند و درجه مشخصی از «واقعیت گرایی» را عرضه نمی کنند.

مدل ها همانند آرامان هایی هستند که بایستی انجام داده شوند، اما نمی توان به آسانی بر آنها جامه عمل پوشاند.

این قدیسین و قهرمانان هستند که به طور مداوم و پیگیر از آنها الهام می گیرند، امری که به زندگی آنها ارزش نمونه بودن را می بخشد. در این نیز می توان مدل ها را در درجات مختلف جای داد: از مدل های آرمانی گرفته تا مدل های واقعی که به راحتی کاربرد دارند و عموماً توسط اعضاء یک جمع رعایت می شود.

منبع: روشه، گی (1370)، مقدمه ای بر جامعه شناسی عمومی؛ کنش اجتماعی (جلد اول)، ترجمه دکتر هما زنجانی زاده، چاپ دوم، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، ص 67-66.

جامعه شناسان

نظریات جامعه شناسان و موضوعات جامعه شناسی از کُتب مختلف توسط دکتر منیژه نویدنیا در اختیار علاقمندان قرار داده می شود، به انضمام نمودارها، عکس ها ... که شیوه ابداعی ایشان می باشد.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا