یکی از مهم ترین مفاهیمی که در نظریه پدیدارشناسی و اگزیستانسیالیسم مورد توجه قرار گرفته، این است که تاکید اصلی این فلسفه ها بر «انسان» و آدمی قرار دارد.
اصولا این نوع فلسفه ها از برهان های وجودی خود انسان شروع می شوند.
حال اینکه بگوییم تاکید این نظریه ها بر روی آدمی است، به این معنی نیست که اینها اومانیستی هستند.
بلکه به این معنا هستند که در این نظریه تصور بر آن است که کلید فهم عالم در دست آدمی است و به همین دلیل نخستین پرسش فلسفی که یک متفکر باید از خود بپرسد این است که آدمی چیست؟
اگر بخواهیم به این پرسش پاسخ دهیم باید در مقام انسان همچون یک شخص تمام بیندیشیم.
در علم ما معمولاً تبدیل به یک ناظر بی گوشت و خون و بی دیدگاه و بی ارزشی که فقط در پی دستیابی به علم هستیم، می شویم و همین موضوع مستلزم این است که اراده و عواطف خود را به هیچ عنوان در پژوهش هایمان دخالت ندهیم.
اصولاً علم به معنای انکار عواطف و به معنای انکار اراده انسانی است.
آن چیزی که مبنای پژوهش های علمی و فلسفی ما است، عقلانیت یا رویکرد پوزیتیویستی و یا تجربی است.
اما در رویکردهای پدیدار شناسی و یا اگزیستانسیالیستی می گوییم، اندیشیدن توسط انسانی که یک موجود تمام است، رخ می دهد.
فوئر باخ توصیه می کرد که فیلسوفان بجای اینکه به مثابه فیلسوف بیندیشند، باید به مثابه آدمی بیندیشند، یعنی شهودی، غریزی و عاطفی؛ نه صرفاً عقلانی.
یک زمانی، پاسکال می گفت که قلب ادله ای دارد که عقل از آن بی خبر است.
این دعوای قلب و عقل در عرفان هم زیاد است.
پس انسانی که به مثابه یک شخص تمام می اندیشد، در واقع به مثابه یک عامل اندیشه می کند، نه به مثابه یک ناظر صرف بی طرف.
به همین دلیل اگر شما به عنوان عامل بیندیشید و صرفاً با عقل نیندیشید، بلکه شهودی و غریزی و حسی و عاطفی اندیشه کنید، به خوبی می توانید در باب مسائل انسان بیندیشید.
آن موقع است که این سوال کلیدی در مقابل شما مطرح می شود که، اصولاً در چه شرایطی انسان به صورت مساله ای برای خود درآمده است؟
اگر انسان تبدیل به مساله شود، طبعا تحقیقات ما از تجربیات وجودی انسان شروع می شود.
این است که می بینیم هانا آرنت از وضع بشر حرف می زند.
مارسل از جهان در هم شکسته حرف می زند.
لویناس از حضور دیگری حرف می زند.
سارتر از وجود حرف می زد.
هایدگر از هستی حرف می زند.
پس اصولاً آغازگاه این نوع فلسفه و اندیشه و جامعه شناسی، مساله گون شدن خود انسان است.
