چارلز تیلی (Charles Tilly) 27 مه 1929 در لومبارد (Lombard) در ایالت ایلی‌نویز (Illinois) ایالات‌متحده آمریکا به دنیا آمد.
او در دهه 1950 در دانشگاه هاروارد جامعه‌شناسی تحصیل کرد.
پس از گذراندن خدمت نظام در نیروی دریایی آمریکا و تحصیل در دانشگاه آکسفورد انگلیس و آنگرس (Angers) در فرانسه از دانشگاه هاروارد با درجه دکتری فارغ‌التحصیل شد.
او به نظریه کنش از دیدگاه جمع پژوها و نو مارکسیست‌ها و کنش جمعی گرایش پیدا کرد و به سمت مطالعه جنبش‌های اجتماعی، بحران‌های سیاسی، سرکوب جمعی، جنگ و انقلاب‌ها کشیده شد.
این تاثیرات ذهنی و سیاسی به شکل‌گیری جامعه‌شناسی تاریخی او با محور تحلیل کنش در سطح خُرد منجر شد.
تیلی ضمن تحلیل کنش در سطح خُرد به بررسی فرایندهای تاریخی درازمدت مانند سرمایه‌داری، پرولتاریزه شدن، شهرنشینی، مهاجرت، دولت سازی، انقلاب و دموکراتیزه شدن پرداخت.
او نقشی مهم در مرحله دوم تحول جامعه‌شناسی تاریخی جدید ایفا کرد.
تغییرات اجتماعی
چارلز تیلی جامعه‌شناسی تاریخی خود را با بررسی تغییرات اجتماعی شروع کرد.
این را می‌توان در آثار منتشرشده او در اوایل دهه 1980 مانند «بازدید جامعه‌شناسی از تاریخ» و «ساختارهای عظیم، فرایندهای طولانی و مقایسه‌های بزرگ» دید.
دگرگونی‌های اجتماعی از قرن 15 در اروپا، ادامه آن در قرون 18 و 19 در اروپای غربی و گسترش آن در قرن 20 در سرتاسر دنیا، محور اصلی پژوهش‌های او هستند.
تیلی جامعه‌شناسی تاریخی را با ادعای شناخت مسائل اساسی تغییرات اجتماعی در سطح جامعه‌شناسی کلان شروع کرد.
او درصدد شناخت رویکردهای کلان بر بنیان‌های خُرد تاریخی، مقایسه آن‌ها با توجه به عوامل زمان و مکان، شناخت دلایل علّی و پی بردن به سازوکارهای تکامل این فرایندها بود.
سه محور عمده جامعه‌شناسی تاریخی تیلی
رویکرد جامعه‌شناختی چارلز تیلی سه محور دارد: اول مفهوم‌سازی با استفاده از مدل تحلیل بحران در جامعه‌شناسی؛ دوم استفاده از مبانی خُرد در جامعه‌شناسی و سوم توضیح تحلیلی انواع فرایندهای اجتماعی کلان.
کارهای تحقیقاتی عمده او را می‌توان بر این اساس به سه دسته تقسیم کرد.
او نخست به موضوع اشکال گوناگون کنش جمعی با استفاده از مدل تحلیل بحران پرداخت و درصدد شناخت نتایجی برآمد که کنش جمعی ممکن است برای فرایند سیاسی داشته باشد.
دومین مسئله‌ای که او به آن پرداخت تغییرات اجتماعی مانند دولت سازی، طبقه‌سازی و روندهای دموکراتیزه کردن، رشد جمعیت، شکل‌گیری نابرابرهای اجتماعی، شهرنشینی، پرولتاریزه کردن و سرانجام مهاجرت بود، البته عمدتاً در اروپای غربی.
سومین محور کارهای او تلاش برای ساختن مبانی مفهومی و روش‌شناختی برای تحلیل تاریخی ـ تطبیقی تحولات اروپا با استفاده از مدل بحران پژوهی در جامعه‌شناسی و بررسی دقیق اجزای بنیادی آن بود.
خریدار
نخستین کاری که او در آن در سطح خُرد به بررسی کنش جمعی از دیدگاه تاریخی با استفاده از ابزار بحران پژوهی در جامعه‌شناسی پرداخت، مطالعه‌ای تحت عنوان «خریدار» (Vendée) بود.
تیلی در این اثر رفتار ضدانقلاب در فرانسه 1793 یعنی چهار سال بعد از انقلاب را بررسی کرد.
مفسران قبلی به این موضوع کمتر توجه کرده بودند و فقط برای توضیح این پدیده به روحیه مذهبی_روستایی مردم اشاره‌کرده بودند.
تیلی برخلاف چنین تحلیل‌هایی دو منطقه نسبتاً کوچک را انتخاب و به بررسی این مسئله پرداخت که کدام عوامل جامعه‌شناختی از قبیل میزان شهرنشینی، اقتصاد روستایی یا شهری، ساختار طبقاتی و اجتماعی گوناگون، سازمان‌ها با درجات مختلف اجتماعی و تاثیرات دین سازمان‌یافته سبب شدند تا در منطقه موژ (Mauges) مردم علیه انقلاب شورش کنند و در منطقه سوموروا (Saumurois) مردم علیه انقلاب شورش نکنند.
او به این نتیجه رسید که این روحیات نیستند که سبب قیام می‌شوند، بلکه مجموعه‌ای از عوامل ساختاری خاص و ترکیبی از فرصت‌های مناسب شکل‌گرفته ناشی از آن در کنار ذخایر فرهنگی هستند که امکان بسیج مردم در مواقع بروز بحران‌های اجتماعی را فراهم می‌کنند.
چارلز تیلی در این اثر از مدل تحلیل روند استفاده کرد.
ستیزه‌جویی در فرانسه
تیلی در کتاب «ستیزه‌جویی در فرانسه» با استفاده از هزاران سند دست‌اول بحران‌های سیاسی را به مدت چهار قرن در پنج ایالت فرانسه (بورگوند، لانگدوک، آنژو، فلاندر و پاریس) بررسی کرد و بر این پایه دو دوره طولانی با دو الگوی کنشی متفاوت را از یکدیگر متمایز کرد:
یکی دوره «کلیسایی ـ ولی‌نعمتی» (Parochial-patroniserende) (Parochial patronizing)(1850-1650) و دیگری دوره «ملی_صاحب‌اختیاری» (National-autonomen)(National Autonomous).
تیلی این دوران طولانی تغییر ساختار بحران سیاسی را با اشاره به دو فرایند بنیادی دنیایی تکامل سرمایه‌داری و شکل‌گیری دولت توضیح داد.
ستیز عمومی در بریتانیای کبیر
چارلز تیلی در کتاب «ستیز عمومی در بریتانیای کبیر» تاریخ بحران اجتماعی و سیاسی در جنوب غربی انگلستان را بررسی کرد.
تمرکز او در این مطالعه 8000 مورد قلمرو کنت‌ها بود.
تیلی در این مطالعه نیز دگربار دو مرحله اصلی کنش جمعی و انباشت بحران فرهنگی یعنی مرحله آماده شدن مردم برای شورش و طغیان و مرحله عمومی شدن فعالیت سیاسی را بررسی کرد.
او تغییر ساختار کنش جمعی در این مورد را با مطالعه فرایند شکل‌گیری فرهنگ کارگری و هویت طبقاتی اقشار کارگر و پائین انجام نداد، بلکه فرایند دگرگونی اقتصادی اجتماعی با مطالعه فرآیند سرمایه‌داری، صنعتی شدن، شهرنشینی، شکل‌گیری دولت و دیوان‌سالاری همراه آن و دموکراسی پارلمانی بررسی کرد.
«سرکوبگری، سرمایه و دولت‌های اروپایی 1990-990»
دومین محور کارهای پژوهشی تیلی فرایند بنیادی تغییرات اجتماعی بود که او با آن درصدد توضیح کنش جمعی در مواقع بحرانی و در این مورد صرفاً با ارجاع به زمینه‌های ساختاری و سازمانی بود.
او تغییرات اجتماعی را با تمرکز بر دو محور بررسی کرد: روند دولت سازی و توسعه سرمایه‌داری.
تیلی در این کار فرایند دولت سازی را با استفاده از پدیده کاربرد قهر، سرکوب و توسعه سرمایه‌داری از طریق استثمار و نابرابری اجتماعی تحلیل کرد.
او این مطالعات تاریخی جامعه‌شناختی را در ابتدا با همکاری آستین روکان و در جریان مطالعه تاثیرگذاری نوسازی سیاسی و «توسعه سیاسی» انجام داد و با انتشار کتاب «سرکوبگری، سرمایه و دولت‌های اروپایی 1990-990» به پایان رساند.
تیلی در این اثر سه فرآیند دولت سازی را از یکدیگر متمایز کرد: 1) راه سرمایه‌داری، 2) راه سرکوبگرانه و 3) راه سرمایه‌داری_سرکوبگرانه دولت سازی.
کار او درباره جامعه‌شناسی تاریخی دولت در اروپا را باید همزمان و در ارتباط با مجموعه‌ای از کارهای دیگری دید که او درباره تکامل سرمایه‌داری نوشت و در آن‌ها ابعاد خاص شهرنشینی، صنعتی شدن، رشد جمعیت، پرولتاریزه شدن و مهاجرت به‌ویژه در اروپای غربی را بررسی کرد.
«انقلاب‌های اروپایی، 1992-1492»
چارلز تیلی در مطالعات بعدی خود درباره تحولات چند دهه اخیر در اروپا نیز از همان مدل بحران پژوهشی و بررسی تغییرات اجتماعی استفاده کرد.
او به این منظور و با توجه به فروپاشی نظام کمونیستی در اتحاد جماهیر شوروی در کتاب «انقلاب‌های اروپایی، 1992-1492» با اشاره به تاریخ انقلاب‌ها در اروپا و با تاکید بر این نکته که انقلاب‌ها به‌ندرت رویدادهای بزرگ در عرصه جامعه‌شناسی کلان بوده‌اند، فرایندهای پویایی را بررسی کرد که شالوده بحران‌های سیاسی را ساختند و در شرایط مناسب و زمینه‌سازمانی و اجتماعی خاص به جریان اجتماعی عمومی و سرتاسری تبدیل شدند.
«داستان‌ها، هویت‌ها و تغییر سیاسی» و «ستیز و دموکراسی در اروپا 2000-1650»
چارلز تیلی در «داستان‌ها، هویت‌ها و تغییر سیاسی» و «ستیز و دموکراسی در اروپا 2000-1650» نتایج حاصل از مطالعات خود درباره فرانسه و انگلستان را با افزایش بحران‌های سیاسی در دیگر کشورهای اروپایی مقایسه کرد.
«گذر از جاده‌های گذشته به‌سوی آینده» و «نابرابری طولانی»
تیلی در کتاب‌های «گذر از جاده‌های گذشته به‌سوی آینده» و «نابرابری طولانی» نشان داد که او درصدد دستیابی به مقوله‌های دقیق در چهارچوب رویکرد تاریخی جامعه‌شناختی به‌خصوص و بیش از هر چیز به آن سازوکارهای اجتماعی است که سبب دوام نابرابری‌های اجتماعی می‌شوند و هویت‌های اجتماعی و عناصر فرهنگی را در قالب نهادها و سازمان‌ها حفظ می‌کنند و به‌این‌ترتیب شرایط مناسب برای تغییرات اجتماعی از طریق بحران‌های سیاسی فراهم می‌آورند.
