ارزیابی تاثیرات اجتماعی را می توان مدیریّت گام به گام اثرات طرح های توسعه برای رسیدن به پایداری –به ویژه در ابعاد اجتماعی- نامید.
ارزیابی تاثیرات اجتماعی، مطالعه بین رشته‌ای با محوریت علوم اجتماعی است که می‌کوشد در همه مراحل برنامه‌ریزی، اجرا و ارزیابی اقدامات توسعه‌ای ـ سیاست‌ها، برنامه‌ها و طرح‌ها ـ شناخت معتبری از تغییراتی که این اقدامات در محیط طبیعی و اجتماعی ایجاد می‌کنند ارائه دهد،
و پیش از اجرا شدن آنها، تاثیرات اجتماعی‌شان را برآورد نموده و شرایط اجتماعی موفقیت آنها را مطالعه کند،
تاثیرات منفی این اقدامات را پیش‌بینی نماید، و راه‌کارهایی برای حذر کردن یا کاستن از تاثیرات منفی و تقویت تاثیرات مثبت‌شان ارائه دهد.
چرا ارزیابی تاثیرات اجتماعی مهم است؟
عدم انجام مطالعات برای پروژه ها به معنای نقص و عدم تکمیل مراحل امکان سنجی پروژه بود.
این چنین توجهی چند دلیل داشت که در این نوشته به مهم‌ترین آنها اشاره می گردد:
1- توقف پروژه ها به دلایلی غیر فنی:
برخی از پروژه‌ها پیش یا پس از بهره برداری به دلیل مقاومت‌ها و اعتراض اجتماع محلی متوقف می‌شدند.
در مواردی اعتراض‌ها و نارضایتی‌های اجتماعی آنقدر گسترده می‌شد که به التهابات سیاسی دامن می‌زد.
تداوم التهابات سیاسی، خود هزینه های دیگری را به این کشورها تحمیل می کرد.
ولی نکته قابل تامل آن بود که سرچشمه این التهابات؛ نارضایتی اولیه از پیامدهای یک پروژه بود.
2- آشنا کردن مجری با محیط اجتماعی:
روشن است که مجری هر پروژه ای نخست باید اطلاعاتی درباره محیط اجتماعی ای که قرار است در آن پروژه اجراء شود، بدست آورد.
فقدان آمار و اطلاعات اجتماعی این زمینه را فراهم می آورد که پروژه به طور مداوم در معرض مخاطره باشد.
3- جلوگیری از اتلاف منابع:
روشن است که خروجی مطالعات ارزیابی تاثیر اجتماعی می تواند از اتلاف منابع ملی و یا منابع مربوط به بخش خصوصی جلوگیری نماید.
یکی از وظایف یک ارزیاب اجتماعی بررسی گزینه عدم اجراء(NO-Action) در پروژه هاست.
در مواردی که ارزیاب به این نتیجه دست یابد که یک پروژه شهری پس از بهره برداری هیچ استفاده کننده ای نخواهد داشت یا اینکه هزینه ای چند برابر به اجتماع تحمیل خواهد کرد، با اعلام آن به تصمیم گیران می تواند از صرف و اتلاف هزینه ممانعت به عمل آورد.
4- تقویت سرمایه اجتماعی:
یکی از شاخص های سرمایه اجتماعی، اعتماد است.
اعتماد می تواند در سطح افراد جامعه از یکطرف و بین آنان و سازمان های رسمی شکل گیرد.
انجام ارزیابی های اجتماعی به تقویت سرمایه اجتماعی و به تعبیر روشن تر اعتماد بین مردم و سازمان های رسمی منجر می شود.
سازمان های رسمی با انجام ارزیابی تاثیر اجتماعی نشان می دهند که دغدغه آن را دارند که کمترین صدمه به اجتماع وارد شود.
5- تحقق مسئولیت پذیری اجتماعی:
در دنیای امروز یکی از شاخص های سنجش مسئولیت پذیری شرکت ها و سازمان ها میزان توجه آنها به محیط زیست و محیط اجتماعی است.
ارزیابی آثار اجتماعی نیز به تحقق مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها و سازمان های خصوصی و دولتی کمک می کند.
