زیستن در فضای مجازی بدون كسب سواد رسانه ای و اطلاعاتی، مشكلات ناخواسته ای را بر كاربران تحمیل می كند.
«سواد رسانه ای و اطلاعاتی مصرف، تولید، كشف، ارزیابی و به اشتراك گذاشتن اطلاعات و درك ما را از خود و دیگران در جامعه اطلاعاتی نشان می دهد» (ایرتون و پوزیتی، 1398،ص 136).».
دبلیو جیمز پاتر (James Potter) نظریه پرداز صاحب نام حوزه ارتباطات و سواد رسانه ای نیز معتقد است:
«سواد رسانه ای، مجموعه ای از دیدگاه هاست؛ دیدگاه هایی که ما در برخوردهای رسانه ای خود به منظور تفسیر معانی پیام های دریافتی به طور فعالانه از آنها بهره می گیریم.» (پاتر، 1391، ص 68).
این سواد مانند نورافكن، پرتوهای نوری خود را بر تاریك خانه های پیام های تو در تو و پیچیده رسانه های اجتماعی می اندازد و مرزهای دنیای واقعی و دنیای ساختگی را برجسته می كند.
به گفته پاتر «کسب سواد رسانه ای بیشتر، به شما دیدی بسیار شفاف تر می دهد تا مرز میان دنیای واقعی و دنیای ساخته شده به دست رسانه ها را تشخیص دهید.
وقتی شما از سواد رسانه ای برخوردار باشید، نقشه ای در دست دارید که برای هر چه بهتر گام برداشتن در دنیای رسانه ای به شما کمک می کند و بدون اینکه بخواهید با پیام های مخرّب روبه رو شوید، تجربه و اطلاعات مدنظرتان را کسب خواهید کرد.» (همان، ص45).
مك نیر (Mc Nair) به نقش پررنگ سواد رسانه ای برای ایفای كنش گری فعال در رسانه های آنلاین اشاره كرده است:
«سواد رسانه ای دیجیتال به حامی مهمی در فرهنگ سیاسی دموكراتیك تبدیل شده و به افراد كمك می كند نقش فعالی را در ارزیابی وضعیت اطلاعاتی كه به شیوه آنلاین دریافت می كنند، ایفا نمایند.»(1398، ص168).
وقتی سخن از سواد رسانه ای و اطلاعاتی کاربران به میان می آید، نباید آن را به سواد مدرسه ای و دانشگاهی تقلیل داد. چرا كه این مهم لازمه زیست در فضای دوم است.
اوكستراند (Oxstrand,2009) نیز در تعریف خود به بیان فرایند و اهمیت مهارت های سواد رسانه ای پرداخته است:
«مهارت های مرتبط با سواد رسانه ای می توانند در توانایی در چهار زمینه دسترسی، تحلیل كردن، ارزیابی و تولید خلاق خلاصه شوند.
همه این مهارت ها پیشرفت جنبه های شخصی توانایی های خودآگاهی، تفكر انتقادی و توانایی حل مشكل را تقویت می كنند.»( به نقل از تقی زاده، 1391،ص40).
فرایند كسب سواد رسانه ای و اطلاعاتی زمان بر است.
اما این دلالت نمی كند هر كاربر به هر خبری در رسانه های اجتماعی اعتماد كند.!
مصرف اخبار مانند مصرف غذا دارای تشریفات است.
گرسنگی فرد، مجوزی برای مصرف هر نوع مواد غذایی نیست؟
یا وقتی فردی تشنه است نباید هر مایعی را بنوشد؟ شاید غذا و نوشیدنی مرگبار و مهلك باشد.
