مناسک ماه رمضان که محور آن عمل عبادی فردی گرفتن روزه است و نوعی کنترل غریزه طبیعی و عصیان فرهنگی معنوی در مواجهه با عادت و سنت مستمر خوردن و آشامیدن در یک بازه زمانی است، را صرفاً نمی توان به یک امر عبادی فردی فروکاست.
بلکه باید مناسک ماه رمضان و شعایر روزه را از وجوه دیگر نیز فراتر از امر عادی روزمره مورد نظر قرار داد، وجوهی که کاملاً جمعی، اجتماعی و فرهنگی است و حتی کردار کارکردن در جامعه بر حسب وظایف شغلی فرد روزه دار را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.
وجه تمدنی ماه رمضان و یک رژیم زیستی بدنی – روحی با تمرین ذهنی و با پروتکل های آزمون معنوی خاص.
هیچ تمدن دینی مانند «تمدن اسلامی»، از این ظرفیت تمدنی عظیم برخوردار نیست که بتواند در یک بازه زمانی خاص و بر مبنای یک تقویم مذهبی [ماه رمضان] میلیون ها پیرو دین و معتقدان را در یک دیسیپلین خاص مانند سحری و افطاری به صورت منتظم و منظم برای یک بازه زمانی یک ماهه به انجام شعایر سخت و فرایضی که مقید کننده عادات بدنی و محدود کننده رژیم زیستی ژنتیکی خوردن و آشامیدن است، فرا خواند و عادات زیستی خوابیدن و بیدارشدن آنان را تغییر دهد.
حتی پروتکل صحبت کردن، شنیدن، گفتن، دیدن و کار کردن هم در ماه رمضان تابع شئونات دینی و مقررات فقهی خاص روزه داری است .
ماه رمضان بازتولید و آزمون و تمرین «گفتار نیک – کردار نیک – پندار نیک» است .
وجه معنوی ماه رمضان
شعایر و مناسک رمضان صرفاً بدن و بیولوژی را با اعمال مقید کننده روبرو نمی کند، بلکه روح و ذهن را نیز به تجدید امر معنوی و مواجه با یک تجربه زیسته معنویت گرایانه که همراه با روی گردانی از امور دنیوی و روزمره است، نیز مواجه می کند.
آشنا ترین سبک و نشانگان تجلی این معنویت گرایی را می توان در افزون شدن مناسک عبادی، تلاوت قرآن، قرائت دعاها، کنش زیارت و مانند آن در بازه زمانی روزه داری ملاحظه کرد.
تجربه زیسته معنوی و نوکردن دیانت و ایمانیت در ماه رمضان، بخشی مهم از وجه معنوی روزه داری در این بازه زمانی از تقویم مذهبی است .
وجه اخلاقی ماه رمضان
شعایر و مناسک رمضان،کنش گر روزه دار را به کنشی معنادار و معطوف به دیگری فرا می خواند.
کنش گر روزه دار در بازه کنش روزه داری، حس مسئولیت اخلاقی در قبال دیگران اعم از روزه داران و ناروزه داران را در خود تقویت می کند.
این حس مسئولیت اخلاقی نوعی حس مراقبت از حریم خصوصی دیگران و حس مراقبت از آبروی افراد و حس صدمه نزدن به دیگران را شامل می شود.
هم چنین، حس مسئولیت اخلاقی موجب می شود کنش گر روزه دار بیش از ایام عادی در طول سال رغبت و انگیزه بیشتری برای انجام عمل اخلاقی و ایفای مسئولیت اخلاقی در خود احساس کند .
وجه مدنی ماه رمضان
کردار روزه داری از حیث مدنی نیز قابل توجه است.
آشناترین اعمال اجتماعی فرهنگی در ماه رمضان افزایش کمی و کیفی عمل خیرخواهانه کمک به مستمندان و گروه های اجتماعی محروم و حاشیه ای و مردمانی است که در فقر و محرومیت زندگی می کنند.
مناسک اطعام و کمک های حمایتی مالی به گروه های اجتماعی محروم و نابرخوردار از این دست کنش های مدنی در ماه رمضان است .
کرونایی شدن ماه رمضان و مضاعف شدن مقتضیات و شئونات مناسک روزه داری و مخاطرات آن .
در آستانه دومین سال «ماه رمضان کرونایی شده» کنش گران روزه دار جهان تمدن اسلامی تمرین و آزمون و رژیم رفتاری سخت تری را پیش روی دارند :
✅ عمل و تکلیف به انجام وظیفه و الزام به انجام فریضه دینی روزه داری
✅ مسئولیت اخلاقی دینی در مراقبت از سلامت خود و به خطر نینداختن آن
✅ مسئولیت اخلاقی دینی در حفاظت از جان دیگری و به خطر نینداختن زندگی دیگران
✅ مسئولیت اخلاقی مدنی دینی به انجام وظایف اجتماعی شغلی خود در جامعه بیش تر و بهتر از گذشته .
کنش روزه در نگاه عرفانی قرآنی مولوی
☘ این دهان بستی دهانی باز شد
تا خورنده لقمه های راز شد
☘ چند خوردی چرب و شیرین از طعام
چند روزی امتحان کن در صیام
☘ گر تو این انبان زنان خالی کنی
پر زگوهرهای اجلالی کنی
☘ طفل جان از شیر شیطان باز کن
بعد از آنش با ملک انباز کن
☘ چند گشتی شب ها خواب را اسیر یک شبی بیدار شو دولت بگیر
