علمی تحلیلی

تاملی درباره تجزیه افغانستان و ظهور پشتونستان

بسیاری تحلیل ها بر این مقوله متمرکز است که آینده طالبان در افغانستان چه خواهد شد؟

اما نکته ایی که نباید از آن غافل گشت بحث «چارچوب سرزمینی» افغانستان است.

طالبان خاستگاه قومیتیش «پشتون» است و از قضا عقبه جمعیتیشان در پاکستان بیشتر است و نکته مهم تر اینکه در بین پشتون ها یک جنبش دیرینه ناسیونالیسمی وجود داشته است که معطوف به تاسیس «پشتونستان» بوده است.

اما نیروهای نظامی و امنیتی پاکستان بالاخص در دوران ضیاء الحق نیروهای ملی گرای پشتون ها را سرکوب و با ایجاد مدارس به اصطلاح مذهبی رهبران سیاسی پشتون ها را نابود و به جای آنها فناتیک های مذهبی را با سرمایه های لردهای وهابی بر جامعه پشتون ها مسلط کرد و در رقابت با هندوستان برای تعمیق «عمق استراتژیک» خود پشتون های افغانستان را هم درگیر رقابت های مرگبار خود کردند.

البته اشغال افغانستان توسط شوروی و سرازیر شدن آوارگان پشتون به آن سوی مرزها زمینه های تقریب بین پشتون ها و دکترین تحجر مذهبی (با نام طالبانیسم) را کاملاً فراهم کرد.

اما نقاط دیگر افغانستان و عقبه تاریخی و فرهنگی و مذهبی و قومیتی دیگر اقوام افغانستان آنها را به آسیای مرکزی و ایران پیوند می زند و این خود در کنار حضور کشورهای اروپایی و آمریکا به مدت بیست سال در افغانستان حاکمیت مطلق طالبان بر افغانستان را دور از دسترس خواهد کرد.

به عبارت دیگر، ما در آینده نه چندان دور ممکن است با دو یا سه کشور در مرزهای خود روبرو شویم.

پاکستان تلاش کرده است مشکلات داخلی خود با پشتون ها را برون-سپاری کند ولی استراتژی ها در خلاء نمی توانند تداوم داشته باشند، بل باید نسبتی با «تجربه های تاریخی» بیابند تا بتوانند واقع بودگی ملت ها را تحت تاثیر قرار دهند.

افغانستان

به سخن دیگر، دستگاه دیپلماسی ایران باید سناریوهای بعد از فروپاشی طالبان و ظهور «میدان های جدید» و شاید هم کشورهای جدید را هم مد نظر قرار دهد

و نکته مهم اینجاست که با فروپاشی طالبان و برگشت پشتون های پاکستانی به سرزمین های خود آنگاه پاکستان باید خود را آماده استقلال پشتونستان بنماید.

به نظرم آینده آبستن تحولات بیشتری در این منطقه است.

دکتر سیدجواد میری مینق

عضو هیئت علمی (دانشیار) پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

نوشته های مشابه

‫2 دیدگاه ها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا