راستش را بخواهید باید به یک ادعای توخالی در ادبیات مدیریت درباره سازمان ها اعتراف کنم.
وقتی واژه “دانش بنیان” سکّه رایجِ صنعت شد، حجمِ انبوهی از ادبیات مدیریت سنتی با پسوندهای “دانشی”، “دانش بنیان” و … به طالبانِ کسب و کارهای دانش بنیان خورانده شد. اعتراف دوم این است که این یادداشت از جنسِ بالا نیست.
سازمان ها بالغ تر که می شوند به سمتِ ساختارِ مبتنی بر مشتری می روند.
تجربه های موفق نشان می دهد بخش بندی و واحدسازی براساس گروه های مشتریان به سازمان کمک می کند “عمیق تر” نیاز گروه های مختلف مشتری را بفهمد و “دقیق تر” به آن ها پاسخ دهد.
حالا ادبیات جدیدی خلق شده که این اصل بدیهی را به چالش کشیده است. چرا ساختارِ مبتنی بر مشتری؟
“استراتژی دانش” حوزه نوظهوری است. البته فراوان با “استراتژی مدیریت دانش” اشتباه گرفته شده است. استراتژی دانش می خواهد به یک سوال حیاتی پاسخ دهد:
برای تحققِ چشم انداز، اهداف کلان و استراتژی های سازمان، چه قابلیت ها/ توانایی هایِ دانشی مورد نیاز است؟
وقتی به این سوال پاسخ می دهید باید “ساختارِ سازمانی” تان پشتیبانش باشد.
ساختار باید به گونه ای طراحی شود که:
(۱) به پُر کردنِ شکاف های دانشی کمک کند
(۲) از توانایی های دانشی موجود به شکل بهتری استفاده کند.
پس ساختار باید چگونه باشد؟ به جای ساختار مبتنی بر مشتری از چه ساختاری استفاده کنیم؟
پاسخِ ادبیاتِ استراتژی دانش این است:
“ساختار مبتنی بر جریان/ حوزه دانشی”.
وقتی ادعا می‌کنیم که بنیادی ترین سرمایه سازمان های دانش بنیان، دانش آنهاست؛ چرا ساختار را بر اساس دانش طراحی نکنیم.
اندرونیِ سازمانِ دانش بنیان باید در دانشش خلاصه شود. ساختارش باید حامیِ اندرونیش باشد.
ممکن است دانشی در سازمان وجود داشته باشد که در بخش های مختلف بازار و برای گروه‌های مختلف مشتریان قابل استفاده باشد.
در چنین شرایطی به نظر شما بهتر است این دانش را در ساختارِ مبتنی بر مشتری پاره پاره کنیم یا همه آن دانش را در یک واحد سازمانی بگذاریم که بتواند از هم افزایی بین افراد استفاده کند و کاربری های مختلفی از آن دانش را برای بخش های مختلف بازار یا گروه‌های مختلف مشتریان مورد استفاده قرار دهد.
این پرونده، باز و خام است. سازمان های دانش بنیان باید به این طرحِ موضوعِ اولیه جدّی تر فکر کنند.
متخصصان مدیریت را هم دعوت می کنم به جای “پسوند چسبانیِ صِرف” به مساله های جدی تر بیاندیشند؛ به نیّتِ خیر و تلاشِ ارزشمندِ دولت در توسعه اقتصاد دانش بنیان کمک کنند.
