جامعه سالم در گرو سلامت اجتماعی
سلامت اجتماعی» مفهومی است که در یک یا دو دهه اخیر برجسته شدهاست.
وقتی بحث «سلامت» به میان میآید ذهنها اکثراً معطوف به سلامت جسم و روح میشود، در حالیکه «سلامت اجتماعی» امری فراتر از سلامت جسم و روان است.
به طورکلی، احساس و ارزیابیای که فرد نسبت به پیرامون خود دارد، با «سلامت اجتماعی» ارتباط تنگاتنگ دارد.
درواقع، بحث سلامت اجتماعی یک واژه کلی است و با جنبه فردی یا جنبه روانی یا جنبههای اقتصادی و سیاسی مرتبط است.
در کل، آنچه در سلامت اجتماعی مهم است قید اجتماعیبودن آن است.
اجتماعی به این معنا است که سلامت یک امر جمعی است و یک گروه یا یک جمع یا مردم را هدف قرار میدهد.
عوامل مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در تحقق سلامت اجتماعی در جامعه و میزان آن اثر میگذارند.
هر چه رضایت فرد از زندگی بیشتر باشد و امید به آینده وی افزایش یابد، فقر و فساد کمتر باشد و مشارکت شهروندان در تصمیمات مهم کشور بیشتر باشد، «سلامت اجتماعی» نیز افزایش مییابد و همین عوامل بر سلامت جسمانی و روانی فرد در ارتباط با دیگران اثر میگذارد.
از ابعاد مهم سلامت اجتماعی، مشارکت و اعتماد است.
در بُعد سیاسی افراد نیازمند اعتماد هستند؛ اعتماد مردم به صاحبان قدرت و اعتماد صاحبان قدرت به مردم.
مردم باید بدانند که فقط در زمان انتخابات نیست که دولت نیازمند مشارکت آنها است، بلکه در سایر تصمیمگیریها نیز باید حس فعالبودن و مهمبودن داشته باشند.
اهمیت سلامت اجتماعی در این است که افراد با برخورداری از آن بهتر میتوانند نقشهای اجتماعی را ایفا کنند و از عهدهی مشکلات برآیند که از مشخصات جامعه سالم است.
معمولاً، افراد برخوردار از سلامت اجتماعی در خانوادههایی رشد میکنند که ثبات و انسجام بسیار دارند و میتوانند در فعالیتهای گروهی و جمعی مشارکت بیشتر داشته باشند.
انطباق این افراد با هنجارها و ارزشهای جامعه بسیار است و چنین وضعی میتواند خود مانع وقوع بسیاری مسائل و آسیبهایی همچون خودکشی، فساد و مواردی از این دست باشد.
معمولاً جامعهای که فاقد سلامت اجتماعی است از سلامت روانی و جسمانی نیز به دور است.
چون همانطور که اشاره شد، سلامت اجتماعی و ابعاد و مولفههای آن به شدت بر سایر ابعاد سلامت اثرگذار است.
از همگسیختگی اجتماعی، فرار مغزها، مهاجرت از روستا به شهر، افزایش طلاق و مشکلات خانوادگی، بدرفتاری با کودک، ترک تحصیل و افت تحصیل، رفتارهای ضد اجتماعی، جرایم مربوط به مواد مخدر، ازخودبیگانگی اجتماعی، بزهکاری، پرخاشگری، خشونت و انحرافات اجتماعی از پیآمدهای منفی یک جامعه است که از نظر «سلامت اجتماعی» دارای نقصان است.
اگر سلامت اجتماعی تهدید شود و جامعه سالم به مخاطره افتد، زمینههای گسست خانواده، بیکاری و حتی گسست فرد با خود که یا به صورت خودکشی یا به صورت تنهایی و انزواگزینی آشکار میشود، افزایش مییابد.
حتی در مورد خشونت هم همینطور است. از خشونتهای خیابانی گرفته تا خشونتهای سازمانیافته، همه نشان از ضعف در سلامت اجتماعی دارد.
از این رو، توجه به سلامت اجتماعی و ابعاد آن از موضوعات بسیار مهم در هر جامعهای است.