جمع آوری اطلاعات وسیع و گسترده یکی از ابعاد مهم تحقیقات کمی است که توسط پرسشنامه به انجام می رسد. اما، جمع آوری داده های مهم که در لایه های پنهان واقعیت های اجتماعی وجود دارند، نیازمند تحقیقات کیفی است که جمع آوری اطلاعات در مورد آنها از جمله توسط مشاهده نامه صورت می گیرد.
بنابراین، علیرغم برخی مشابهات بین پرسشنامه و مشاهده نامه چون تعیین چهارچوب نظری و تدوین فرضیات، تفاوت های ماهوی بین آنها وجود دارد.
مشاهده نامه از میزان، تعداد، اندازه و تمام واحدهای سنجش گری «کمی» عبور می کند و به چگونگی، حالت و همه آنچه «کیفیت» نامیده می شود، می پردازد.
بنابراین، گرچه دقت و نکته سنجی در ساخت هر ابزار جمع آوری اطلاعات لازم و ضروری است، ولی در مشاهده این ضرورت به چندین دلیل بیشتر و مهم تر است.
1- خطای شناختی توسط آزمون های آماری قابل محاسبه نیست.
2- از ظاهر و سطح امور به باطن و پنهان واقعیت اجتماعی می پردازد که وضوح چندانی ندارد.
3- رمز و رازها، شگفتی ها و اسرار واقعیت اجتماعی در گرو آنهاست و افشاگری درست می طلبد.
4- روایت گر ریشه ها و بنیان های زندگی جمعی است که روابط اجتماعی بر آن استوارست.
و …
به این ترتیب، مشاهده نامه ابزاری است که ساخت و به کارگیری آن از عهده جامعه شناس حرفه ای برمی آید که علاوه بر تبحر در درک و فهم آموزه های جامعه شناسی، از مهارت لازم برای تطبیق و مشاهده گری آموزه ها، در کار و حرفه خویش نیز برخوردارست.
علی ایحال، در این مطلب که اینک در اختیار شماست، توضیح ساده و شرحی آسان بر چگونگی ساخت و تهیه اصول مشاهده نامه آمده است به گونه ای که برای اهل تحقیق قابل استفاده باشد.
در این مطلب که صرفاً بر آشنایی با ساخت اصول مشاهده نامه متمرکز است و از اعتبارسنجی و پایایی سخنی به میان نیامده است، با حساسیت و دقت در مشاهده آشنا می شوید، و گرچه لزوم تسلط بر روش تحقیق برای شما عیان می شود، در عین حال به آسانی قادر خواهید بود که مشاهده نامه مورد نیاز تحقیق خود را طبق الگوی آموزشی، تهیه و بسازید.
این جزوه با کلیک روی دکمه زیر با عنوان «اصول مشاهده» در اختیار شماست.
