نقطه شروع، مفهوم میدان بوردیو است. میدان برای بوردیو سیستمی از روابط بین عواملی است که درگیر مبارزه برای اشکال خاصی از سرمایه هستند، یعنی دارایی ها و ظرفیت هایی که موجب شناسایی (یا نادرست شناختن، با توجه به ماهیت خودسرانه آنها) در چشم دیگران می شود.
در این سیستم عوامل بر حسب مالکیتشان از سرمایههای مورد نظر، بهصورت هندسی چیده میشوند، و غالب و تحت سلطه را متمایز میکنند، همچنین آنهایی را که در یک شکل از سرمایه غنیتر هستند، متمایز میکنند.
به عنوان مثال، در حوزه هنری، منابع اصلی سرمایه، سرمایه اقتصادی، به شکل موفقیت مالی ناشی از فروش، و سرمایه نمادین به صورت شناخت انتقادی بروز می یابد.
برخی از بازیکنان موفق می شوند این دو را با هم ترکیب کنند، برخی برای رسیدن به یکی از آنها تلاش می کنند، در حالی که برخی در یک سرمایه ثروتمند می شوند اما در دیگری نه.
اگر عوامل مسلط در موقعیتی باشند که دیدگاه خود را بر عملکرد هنری تحمیل کنند درواقع، چیزی که کار یک هنرمند را (و در نتیجه ارزش عنوان هنرمندی را) عمل پذیرفته شده عمومی درون این رشته می سازد، کشمکشی است بین کسانی که در برابر تعریف غالب مقاومت می کنند (یا آن را نمی پذیرند) و کسانی که تعریف غالب براساس اصل – پول یا اعتبار – را پذیرفته اند.
با این حال، استراتژیهایی برای حفظ یا براندازی وضعیت بازی یا انباشت و مبادله سرمایهها جدا از این که رفتار مکانیکی یا عمل داوطلبانه باشد، مبتنی بر احساس بازی است – حسی محتمل یا شدنی از امکانات و احتمالات مکان ساختاری فرد – که بوردیو «عادت» نامیده است.
در عین حال، نظمهای اجتماعی معاصر با بسیاری از زمینههای – هنر، قانون، سیاست، مذهب و غیره – در «فضای اجتماعی» فراگیر مشخص می شوند، یا در حوزه روابط طبقاتی توسط جنبه های نادرست شناخت از جامعه سرمایه داری یعنی سرمایه اقتصادی و سرمایه فرهنگی تعریف شده اند.
مهم این است که به گفته بوردیو، دولت خود چنین میدانی را در بر می گیرد، اما در طول تاریخ – در فرآیند شکل گیری خود، که نه تضمین شده بود و نه دقیقاً خطی بود – همچنین نقش بسیار ویژه تنظیم و کنترل روابط متقابل بین میدان های داخل یک سرزمین و تعریف و تبدیل سرمایه ها را ایفا می کند.
بوردیو پیدایش دولت را فرآیندی تاریخی از شکلگیری فراسرمایه یا سرمایه کنترل بر سرمایههای دیگر میداند: انباشت قدرت تصمیمگیری، دستیابی به انحصار در استفاده از زور، انحصار خشونت نمادین، ظهور سرمایه اطلاعاتی و غیره.
فراسرمایه توانایی تعریف محتوای برنامه های درسی، سانسور و پیگرد قانونی، تنظیم نرخ ارز و هزینه ها را بیان می کند.
شکلگیری دولتهای ملت را میتوان از نظر تاریخی بهعنوان فرآیند تمایز، تمایز مجدد، و تمایززدایی از حوزههای مختلف اجتماعی و بهعنوان انباشت همزمان فراسرمایه درک کرد.
چنین فرآیندهایی قبلاً در دورههای قبلی در سرزمینهای کوچکتر و با درجه پایینتری از یکپارچگی نهادی رُخ داده است (رجوع کنید به الیاس، 2004 [1970]، ص 176). در نهایت، این فرصتی برای بیان مشروعیت (قانونی بودن) و نامشروع بودن نظم اجتماعی است.
برخی بوردیو را متهم کردهاند که در چارچوب ناسیونالیسم روششناختی گیر افتاده است، تصور او از ساختارهای اجتماعی قادر به شکستن مرزهای ذهنیت ملت نیست.
اگرچه او در مورد جهانی شدن و گردش ایده ها نوشته است، ولی این عقاید اغلب سیاسی یا مجادله برانگیز بودند و توسط بسیاری به عنوان ساده لوحانه یا بسیار بحث برانگیز تلقی شدند. و در حالی که او تحلیلگر اولیه استعمار و مهاجرت پسااستعماری بود، این موضوعات هرگز به صراحت بر مبنای اصطلاح «میدان» فهمیده نشد.
این امر مانع توسعه یک مجموعه تحقیقاتی غنی و رو به رشد در مورد مهاجرت نشده است، که توسط Sayad (2018) آغاز شد، با استفاده از ابزار سرمایه و عادت بوردیو برای ایجاد مفهوم از هم گسیختگی و تمایز.
در همین زمان، دیگران واکنش نشان دادند که هیچ چیزی در مفهوم «میدان» به طور ذاتی آن را به مقیاس ملی مرتبط نمی کند.
اگر کارگزاران درگیر مبارزه یکدیگر را نسبتاً خودمختار از تشخیص نادرست بدانند، به ویژه در مواردی که تشخیض های نادرست اشکال به رسمیت شناخته شده مقررات نهادینه شده هستند و قابلیت مبادله فراملی دارند، شرایط امکان ظهور یک میدان فراهم می شود.
لذا، مطالعاتی در زمینه ادبیات جهان، حقوق جهانی، فضاهای اجتماعی فراملی و غیره انجام شده است. حتی بوردیو نیز در اواخر دوران حرفهای خود وجود حوزههای جهانی یا فراملی را مطرح کرد، از جمله حوزه اقتصاد جهانی متشکل از شرکتهای چند ملیتی که برای سهم بازار و نفوذ گستردهتر رقابت میکنند و حوزههای علمی فراملی که دکترین ملی را زیر سوال میبرد.
بوردیو، روابط بینالملل و فضای دولتها
وقتی صحبت از روابط بین خود دولت ها می شود، تاثیر بوردیو دوچندان بوده است.
از یک طرف، تاکید او بر روی عمل کنشگران علاقه مند به فعالیت های روزمره و مذاکرات دیپلماسی بین المللی است – اینکه چگونه نمایندگان دولت ها با «احساس بازی» عمل می کنند، قدرت نمادین خود را در محل نشان می دهند، منافع ملی و اتحادها را دنبال می کنند و غیره.
آنها با وعده ازدواج با علاقه ساختگرایانه در دولتسازی روزمره با تاکید بر ساختارهای قدرت و مبارزات، اغلب به حوزههای ملی و فراملی اشاره میکنند که زمینههای لازم را فراهم میکنند بدون اینکه آنها را هدف مستقیم تحلیل خود قرار دهند.
آنها با پیوند علایق ساخت گرایانه به دولت سازی و تاکید بر ساختارهای قدرت و مجادله، اغلب به حوزه های ملی و فراملی اشاره دارند که زمینههای لازم را فراهم میکنند، بدون اینکه آنها را هدف مستقیم تحلیل خود قرار دهند.
پیوست:
این مطلب از مقاله انگلیسی تحت عنوان
«Rethinking the nation and international relations: The space of nation states» از سایت دانشگاهی LSE Sociology ترجمه شده است که دسترسی به کل مقاله در لینک زیر فراهم است.
منبع:
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/1468-4446.13019
