شهروندان و رسانه های جدید

رسانه‌های جدید ^[1] مجموعه متمایزی از فناوری‌های ارتباطات و دارای ویژگی‌های مشترک «دیجیتالی بودن» و دسترسی گسترده شهروندان به آن برای «استفاده شخصی» است.

مفهوم رسانه‌های جدید، واجد معانی زیر است:

• تجربیات متنی جدید: انواع ژانر، صور متنی، سرگرمی، لذت و الگوهای مصرف رسانه‌ای (بازی‌های رایانه‌ای، فرامتن‌ها و غیره).
• شیوه‌های جدید بازنمایی جهان: عرضه تجربیات و امکانات جدید بازنمایی برای شهروندان (محیط‌های مجازی، رسانه‌های تعاملی صفحه بنیاد).
• روابط جدید بین سوژه‌ها (کاربران و مصرف کنندگان) و فناوری‌های رسانه‌ای: تغییر در استفاده و دریافت تصاویر و رسانه‌های ارتباطی در زندگی روزمره و معانی نهاده شده در فناوری‌های رسانه‌ای برای شهروندان .
• مفاهیم جدید رابطه اندام زیستی با رسانه‌های تکنولوژیک: چالش با تمایزهای پذیرفته شده بین انسان و چیزهای تصنعی، طبیعت و فناوری، بدن و مصنوعات تکنولوژیکی، واقعی و مجازی.
• تجربیات جدید روابط بین جسم، هویت و اجتماع: تغییرات در تجربه شخصی و اجتماعی زمان، فضا و مکان (در سطح محلی و جهانی) که دلالت می‌کند بر شیوه‌هایی که در آن ما خودمان و جایگاه مان در جهان را تجربه می‌کنیم.
• الگوهای جدید سازماندهی و تولید: تجدید سازمان و یکپارچگی گسترده در فرهنگ، صنعت، اقتصاد، دسترسی، مالکیت، کنترل و مقررات گذاری رسانه‌ای (لیستر^[2] و همکاران، 2003، ص 12).

مک کوایل، با اذعان به این که برای باور به نقش رسانه‌ها به عنوان متغیر اساسی در فرآیند ارتباط، نیازی به اعتقاد به جبرگرایی تکنولوژیک نیست، چندین مقوله اصلی رسانه‌های جدید را شناسایی و معرفی می‌کند:

 ویژگی‌های رسانه‌های جدید

صاحب نظران برای رسانه‌های جدید، ویژگی‌ها و خصوصیات مختلفی را نام برده‌اند که در یک جمع بندی، ابعاد و ویژگی‌های رسانه‌های جدید را مک کوایل (2006) برای شهروندان این‌گونه بر می‌شمرد:

1. تعاملی بودن ^[7] : امکان پاسخ‌گویی به وسیله کاربر یا همان شهروندان برای عرضه دیدگاه‌هایش به فرستنده.
2. حضور اجتماعی ^[8]: احساس ارتباط شخصی با دیگران در رسانه‌های نوین.
3. غنای رسانه‌ای ^[9]: پیوند بین چارچوب‌های متفاوت ارجاع، تقلیل، ابهام، فراهم آوردن علائم و نشانه‌ها به وسیله رسانه‌ها.
4. استقلال و خود مختاری ^[10]: کنترل کاربر بر محتوا.
5. بازیگوشی ^[11]: استفاده برای سرگرمی و لذت علیه فواید و ابزار بودن.
6. خصوصی بودن ^[12]: استفاده از رسانه یا محتوای خاص.
7. شخصی بودن ^[13]: شخصی و منحصر به فرد بودن محتوا و استفاده (مهدی زاده، 1389، ص 303)

در همین راستا، عاملی نیز برای فضای مجازی به عنوان بستری قدرتمند در رسانه‌های جدید، ویژگی‌های «سریع شدن فضا، فراگیری، قابلیت دسترسی دائم، فرامکانی و فرازمانی، جهانی بودن و چند رسانه‌ای بودن» را برای شهروندان مطرح می‌کند.

صاحبان رسانه‌های الکترونیکی جدید نوع دیگری از اطلاع‌رسانی را در دستور کار خود قرار داده‌اند که عمدتاً موجب تاثیرات گوناگون سیاسی و فرهنگی می‌شود.

پاستر معتقد است، ویژگی این شیوه اطلاع‌رسانی آن نیست که صرفاً به مثابه مجرایی خنثی برای انتقال داده‌ها و اطلاعات به شهروندان عمل کند، بلکه دقیقاً برعکس، تغییر شکل دادن داده‌ها و اطلاعات و ترویج تاویل چند لایه‌ای آنها، مشخصه آن است.

البته در همین راستا و در مقابل ویژگی‌های رسانه‌های نوین، انتقادهایی نیز در بزرگ نمایی قدرت و صحه گذاشتن بر قدرت جادوی آنها مطرح است.

کریبر معتقد است در ماهیت مشارکتی رسانه‌های نوین آنقدر بزرگ نمایی شده است که شهروندان امروز نمی‌خواهند محدودیت‌های آن را ببینند و این امر را «افسانه تعامل» می‌نامند.

[1] New media

[2] Liste

[3] Interpersonal communication media

[4] Interactive Play Media

[5] Information Search Media

[6] Collective Participatory

[7] Interactivity

[8] Social presence

[9] Media richness

[10] Autonomy

[11] Play fulness

[12] Privacy

[13] Personalization