پس از جامعه اطلاعاتی؛ از دیدگاه دانیل پینک
دانیل پینک (Daniel H. Pink) به این سوال که جامعه اطلاعاتی به کجا می رود؟ با این سوال پاسخ داده است:
آیا دنیا به ذهنی کامل و نو نیاز دارد؟
پاسخ آن «بلی» است. جهان امروز به خلق زیبایی، داستان گویی، ابداع چیزهای جدید، دوست داشتن دیگران و طلب معنا نیاز دارد که با گذر از «جامعه اطلاعاتی» به «جامعه مفهومی» میسر می شود.
به اعتقاد دانیل پینک، چند دهه اخیر به نوع خاصی از انسان با نوع خاصی از ذهن تعلق داشته است – برنامه نویسان کامپیوتر که می توانستند کُد را به حرکت بیاندازند، وکلایی که می توانستند با استادی قرارداد تنظیم کنند، و دارندگان مدرک مدیریت بازرگانی که می توانستند با اعداد سروکله بزنند.
اما، کلیدهای قلمرو پاشاهی دارد دست به دست می شود.
آینده به نوع کاملاً متفاوتی از انسان، با نوع کاملاً متفاوتی از ذهن تعلق دارد – خالقان و همدلان، تشخیص دهندگان الگو و سازندگان معنا.
این گونه از آدم ها – هنرمندان، مخترعان، طراحان، داستان گویان، مراقبت کنندگان، تسلی دهندگان، متفکران تصویر کلی امور- اکنون غنی ترین پاداش های جامعه را به دست می آورند و در بزرگترین شادی هایش سهیم می شوند.
دانیل پینک بیان می کند که ما از اقتصاد و جامعه ای که بر مبنای قابلیت های منطقی، خطی، شبه کامپیوتری عصر اطلاعاتی ( Information Age) بنا شده به جامعه ای گذار می کنیم که بر مبنای قابلیت های خلاقانه، همدلانه و تصویر کلی سازانه چیزی که جایگزین می شود، یعنی عصر مفهومی (Conceptual Age) بنا می شود.
نزدیک به یک قرن، جامعه غربی تحت تسلط شکلی از تفکر و رویکردی به زندگی بوده که به صورت کوته فکرانه ای تقلیلی و عمیقاً تحلیلی بوده است.
زمانه ما، عصر کارگر دانش (Knowledge Worker) بوده است. یعنی فردی بسیار تحصیل کرده که اطلاعات را دستکاری می کند و تخصص خود را به کار می گیرد.
اما این واقعیت دارد تغییر می کند.
به لطف رشته ای از نیروها – فراوانی مادی که دارد به تمایلات غیرمادی ما تعمیق می بخشد، جهانی شدن که کارگر یقه سفید را به ماورای دریاها ارسال می کند، و فناوری های قدرتمندی که انواع معینی از کار را به طور کامل حذف می کنند- داریم به باور دانیل پینک وارد عصر جدیدی می شویم.
این عصری است که از شکل متفاوتی از تفکر، و رویکرد جدیدی به زندگی مایه می گیرد – عصری که به استعدادهای ذاتی ای یعنی «مفهوم بالا» و «حس بالا» پاداش می دهد.
مفهوم بالا (High Concept) شامل ظرفیت تشخیص الگوها و فرصت ها به منظور خلق زیبایی هنری و عاطفی، ساخت هنرمندانه روایتی ارضاکننده، و ترکیب اندیشه های ظاهراً نامربوط در چیزی جدید است.
حس بالا (High Touch) شامل توانایی همدلی با دیگران، درک ظرایف روابط انسانی، یافتن شادی در خویشتن و برانگیختن آن در دیگران، و دست یازی به فراسوی روزمرگی، در طلب مقصود و معنا است.
این پیشرفت در شکل زیر نشان داده شده است.
محور افقی زمان را نشان می دهد.
محور عمودی ترکیبی از فراوانی، پیشرفت فناوری و جهانی شدن است.
وقتی فرد ثروتمند می شود، وقتی فناوری قدرتمندتر می شوند، و وقتی دنیا مرتبط تر می شود، این سه نیرو سرانجام شتاب مشترک کافی پیدا می کنند تا ما را به عصر نوینی سوق دهند.
به این ترتیب بود که در طول زمان از عصر کشاورزی به عصر صنعتی و بعد عصر اطلاعاتی گذر کردیم.
دانیل پینک ادامه می دهد که آخرین مورد این الگو، گذار امروز از عصر اطلاعاتی به عصر مفهومی است ک یک بار دیگر با فراوانی (وفوری که مشخصه زندگی در غرب است)، پیشرفت فناوری (خودکاری انواع مشاغل یقه سفید) و جهانی شدن (انواع خاصی از کار دانش که به آسیا منتقل می شود)، نیرو می گیرد.
منبع: پینک، دانیل (1390)، ذهن کامل نو؛ گذار از عصر اطلاعاتی به عصر مفهومی، ترجمه رضا امیررحیمی، تهران: انتشارات کندوکاو، ص 80- 11.