بیشتر از چند صباحی است که توجه به زمان حال نضج گرفته است.
در واقع، پیامد و حاصل فشارها و کنترل هایی که مدرنیته بر زندگی حاکم کرده بود این شد که عصر اطلاعات (یا پُست مدرن)، بر هر آنچه مدرن بود خط بطلان بکشد و با هر آنچه مدرن با آن موافقت داشت به مخالفت برخیزد.
توجه به زمان حال نیز یکی از موارد است. مدرنیته به گذشته و آینده چنان بها و توجه کرده بود که زمان حال از معنا افتاده است.
به بیان دیگر، در جهان مدرن چنان زنان و مردان سرگرم کار برنامه ریزی شده و انجام امور از قبل تعیین شده هستند که دیگر نفسی برای زمان حال باقی نمی گذارند.
مثال:
مدرسه زندگی کودک را تعریف می کند و تا بزرگسالی و دانشگاه می برد یا کار تمام وقت زندگی جوان را تا بازنشستگی بر روال مشخص به جلو می برد یا تولیدات کارخانه ها در فرایندی تولیدی ثابت برای عمر تولیدی خویش تعیین می شوند.
به این ترتیب، زمان حال فقط برای عبور و رد شدن و رسیدن به پایان است.
نفس زمان حال و حضور در زمان حال از معنا و توجه خارج است.
به بیان دیگر، زمان حال ابزاری برای رسیدن به آینده در نظر گرفته می شد.
عصیان بر علیه مدرنیته نه تنها به بی توجهی به زمان حال خاتمه داد که زمان حال محور و مرکز امور و زندگی قرار گرفت.
آنقدر محوریت زمان حال همه گیر شد که صحبت و سخن از آینده نامعلوم یا خاطرات شیرین و تلخ گذشته با سرزنش همراه گردید.
توجه به زمان حال را می توان یکی از دستاوردهای پُست مدرن می باشد که جامعه شناسی نیز در تحقیقات به آن رسیده است.
چرا که توجه به زمان حال برآورد فرصت ها و امکانات را میسر می نماید.
سنجش و ارزیابی از واقعیت را فراهم می کند.
درک و شناخت منافع ، سودها، فایده ها را موجب می شود.
و به همین قیاس، لذت بردن و بهره داشتن از خوشی ها را ممکن می نماید.
بنابراین، «زمان حال را غنیمت بشمار» به زندگی روزمره برگشت و از سوی نخبگان جامعه نیز به فال نیک پنداشته شد.
اما، هنوز از هله هله و پایکوبی زمان حال چندی نگذشته بود که رفتارهای جوانان جامعه را با این سوال مواجه کرد که «چه هستیم؟».
هویت مورد پرسش قرار گرفته بود و این که «کی هستیم؟»، به موضوعی در همه حوزه ها (خانواده، قومیت …)، تبدیل شده بود.
پاسخی برای این سوال وجود نداشت. حتی جامعه شناسی پُست مدرن نیز برای آن پاسخی نداشت.
چرا که گُسست و انقطاع زمانی پیش آمده (بریدن از گذشته و آینده)، مانع از درک هویت می گشت که مستلزم پیوستگی و توالی زمان های زیسته و نازیسته است.
تاکید بر زمان حال موجب شده بود که ریشه ها به دست فراموشی سپرده شود و از سوی دیگر، پوچی برنامه ریزی و آینده نگری پیش بیاید.
نسلی متولد شده بود که از گذشته خویش چیزی نمی دانست یا نمی خواست بداند و بدگمان به آینده درصدد کامیابی و لذت جویی از زمان حال بود.
آنچه این نسل می شناخت لذت بود لذت.
توجه به زمان حال که در ابتدای پاگرفتن جامعه فرامدرن نقطه قوت و اهرمی برای جدایی از دوران مدرن بود به آسیب و مشکل اجتماعی بدل شده است.
آسیب و ناهنجاری از آنجا منشا می گیرد که زمان حال تنها به عنوان فرصت و امکان برای لذت و خوش بودن در مرکز توجه ها قرار گرفت.
برای شانه خالی کردن از قبول مسئولیت روال زندگی در آینده و رهایی از وظایف اجتماعی در قبال گذشتگان.
امروزه کسی در اهمیت زمان حال به عنوان فرصت در دسترس شک ندارد، ولی به همان اندازه نیز بر بی تعهدی و ولنگاری شکی نیست.
چرا که زمان حال مترداف با لذت جویی قرار گرفته است.
زمان حال به عنوان فرصتی برای کسب خواسته های لحظه ای و آنی تلقی شده است.
زمان حال به منزله امکانی برای هر چه دلم می خواهد (بدون توجه به گذشته و پیامد آن در آینده)، در جامعه و میان نسل جدید رواج یافت.
خلاصه کلام:
توجه به زمان حال مُهر تایید بر این واقعیت در جامعه شناسی است که زندگی جمعی را فرایندی پیوسته از زمان گذشته، به حال و آینده توصیف می نماید و انقطاع و گسست زمانی رخدادی است که ناهماهنگی به بار می آورد.
انسان اجتماعی در استمراری از زمان که بخشی از آن گذشته و بخش دیگرش در آینده است، شکل می گیرد و اتکا به زمان حال موجب توخالی بودن و دل خوش شدن به لذات آنی و لحظه ای می گردد که مانع از قوام و پایداری شخصیت سازنده و موثر است.
لذا، بدون کاستن از اهمیت توجه به زمان حال که هر چه با دقت و تعمق بیشتر برای بهره گیری از فرصت ها و امکانات مغتنم است، هر چه بیشتر برای یافتن و دانستن لازم است، هر چه بیشتر برای تلاش و فعالیت ضرورت دارد، هر چه بیشتر موجب تموج انگیزه و اشتیاق است
ولی لازم است برنامه ای نیز برای آینده داشت
لازم است هدف و مقصدی نیز که به آینده می انجامد، در نظر گرفت
و همینطور به گذشته نگاهی داشت
که کجا بوده ایم و تا کجا آمده ایم؟
